🔷چگونه به مشاغل گند زدیم؟.. ✍🏻محمد فاضلی و محمد زینالی

🔷چگونه به مشاغل گند زدیم؟

✍🏻محمد فاضلی و محمد زینالی

📍 یادداشت «کاش زودتر نوشته بودم» (https://t.me/fazeli_mohammad/1447) درباره شیوه رانندگی در خودروهای دولتی و اثر آموزش‌ندیده بودن رانندگان، بازخوردهای زیادی داشت و از جمله محمد زینالی به ایده بسیار مهمی اشاره کرد: «ما به مشاغل گند زده‌ایم.»

📍 بیان تندی است اما واقعیت دارد. ماجرا احتمالاً از آن‌جا شروع شده که مشاغلی را تخصصی نامیده‌اند و برخی مشاغل غیرتخصصی و از اساس بدون نیاز به مهارت تعریف شده‌اند، یا در عمل به گونه‌ای با این مشاغل برخورد شده گویی مشاغل بدون نیاز به مهارت و آموزش هستند. همین امر احترام برخی مشاغل را کاسته است.

📍 ما فکر می‌کنیم همه مشاغل محترم، تخصصی، دارای شأن و جایگاه ویژه خود هستند. جامعه ما اما با بی‌توجهی به ضرورت تدوین دوره‌های آموزشی مناسب، تعریف کردن رسمی مهارت‌های لازم برای دریافت گواهینامه انجام یک کار، و با انگ «غیرتخصصی» و «ساده» زدن به آن‌ها، برخی مشاغل را کم‌اعتبار ساخته است.

📍 شما بارها عباراتی نظیر «کارگر ساده»، «راننده ساده»، «منشی»، «سرایدار» یا «آبدارچی» را شنیده‌اید. نظام آموزشی، اداری و فهم عمومی ما از این مشاغل (و بسیاری مشاغل دیگر)، سبب شده است پیچیدگی، مهارت و اعتبار آن‌ها را درک و مطالبه نکنیم. آیا اصلاً چیزی به نام «کارگر ساده» ممکن است؟ آیا کارگر ساختمانی می‌تواند بدون مهارت باشد؟ آیا او نباید اصول کار با مواد، ابزارها و فناوری‌های ساختمان را بیاموزد؟ آیا نباید برای رعایت ایمنی آموزش ببیند؟ آیا آموزش‌های او بر کیفیت ساخت و ایمنی و جان آدمیان مؤثر نیست؟

📍 آیا رانندگی کار ساده‌ای است؟ هیچ وقت فکر کرده‌اید راننده باید چه آموزش‌هایی دریافت کند تا بتواند عامل به قانون باشد و برای مثال اگر مسافرش دچار حمله قلبی شد یا در تصادف آسیب دید، آیا او باید کمک‌های اولیه را بداند یا خیر؟ آیا راننده همان کسی نیست که حامل و حافظ جان مسافران است؟ آیا برای چنین شغل حساسی می‌توان عبارت «راننده ساده» را به‌کار برد؟

📍 آیا تاکنون فکر کرده‌ایم که سرایدار ساختمان باید چه دانشی از مصرف آب و انرژی در ساختمان، مدیریت و جداسازی پسماندهای خانگی، اصول ایمنی ساختمان، یا مهارت‌هایی درباره تأسیسات ساختمان داشته باشد؟ سؤالات مشابهی را می‌توان درباره شغل دشوار منشی‌ها پرسید. آیا منشی‌های مدیران به همه توانمندی‌های لازم برای بهبود فرایند اداری، نظم دادن به کار مدیر، تنظیم وقت، شیوه برخورد با مراجعان و ... آشنا هستند؟

📍 ترکیبی از انگ «ساده» زدن به مشاغل، نظام رتبه‌بندی و تعیین جایگاه حرفه‌ای شغل‌ها، تقسیم آن‌ها به تخصصی و غیرتخصصی، ناتوانی‌های نظام آموزشی بالاخص نظام آموزش فنی و حرفه‌ای در تعریف بسته‌های مهارت‌آموزی برای مشاغل مختلف، و تأکید افراطی بر آموزش دانشگاهی مدرک‌گرا، جامعه ما را از داشتن انسان‌های ماهر و به همان میزان صاحبان مشاغل محترم، معتبر و دارای شأن مناسب محروم کرده است.

📍 نتیجه این وضعیت، نارضایتی شاغلان به خیلی از مشاغل از شأن، جایگاه و درآمدشان؛ و نارضایتی استفاده‌کنندگان از خدمات این مشاغل بر اثر آموزش‌ندیده بودن و فقدان مهارت کافی ایشان است. ما شغل ساده‌ای نمی‌شناسیم، هر شغلی نیازمند مهارت، آموزش‌ها و خلاقیت‌های خاص خودش است. آموزش کافی و بالا بردن کیفیت ارائه خدمات هر شغل، رضایت از زندگی برای فرد شاغل و رضایت از خدمات ارائه‌شده برای دیگران را افزایش می‌دهد اما نظام آموزشی و الگوهای فرهنگی و مختصات بازار کاری که به صورت تاریخی شکل گرفته، با بی‌مهارت و بدون نیاز به آموزش معرفی کردن برخی مشاغل، به آن‌ها گند زده است.

📍شاید سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، برای پرداختن به این مسأله مناسب باشد. هیچ کاری آن‌قدر ساده نیست که بدون آموزش بتوان آن‌را باکیفیت و توأم با رضایت مشتری انجام داد. بخشی از نارضایتی ما از عمده تعمیرکارانی که به خانه می‌آوریم یا شاغلان بسیاری مشاغل خدماتی دیگر، نتیجه همین وضعیت است. آموزش‌های شغلی مناسب و طراحی بسته‌های آموزش مهارتی برای همه عناوین شغلی، کیفیت و رضایت زندگی ما ایرانیان را افزایش خواهد داد و جان‌مان نیز کمتر به خطر می‌افتد.

🌐شبکه جامعه شناسی علامه
@Atu_sociology