🔹چگونه می‌توانیم «شهری شاد» داشته باشیم؟. ✍ مهران صولتی

🔹چگونه می توانیم" شهری شاد" داشته باشیم؟
✍ مهران صولتی

🌱برای جامعه ای که به سوی ناامیدی و افسردگی در حرکت است، بسیار طبیعی به نظر می رسد که امید آفرینی و نشاط بخشی از اهمیت زیادی برخوردار باشد. از همین رو اندیشیدن به مقوله " شادی" و تلاش برای فراهم نمودن لوازم آن می تواند در زمره ضروری ترین اقدامات تلقی شود. اما روشن است که دستیابی به شادی بدون فهم صحیح از این مقوله راه به جایی نمی برد. در این میان فهم اجتماعی، همدلانه و تفسیری از این مقوله می تواند به تعمیق موضوع کمک کند. لذا این یادداشت بر آن است تا با فاصله گرفتن از نگاه رایج و روان شناسانه، نوعی نگرش جامعه شناسانه نسبت به مقوله شادی را در کانون تحلیل خود قرار دهد:

🖌 شادی "اجتماعی" است: در روزگاری که رویکرد روان شناختی غالب از شادی، عبارت از حرکت به سوی حذف محرک های محیطی ناگوار در محیط کار، خویشاوندان و خانواده می باشد و بر فراهم نمودن محیطی سالم، بهداشتی و بدون حضور دیگران تاکید می ورزد، نگاه جامعه شناسانه به شادی، این مقوله را اجتماعی و با حضور سایر افراد تلقی می کند. در این نگاه، شادی ارتباطی نزدیک با روابط اجتماعی، تفسیر موقعیت، کارکرد نهادها و مشارکت اجتماعی می یابد‌. انسانها موجوداتی منفعل نیستند که صرفا با حضور در محافل و مجالس طنز و سرگرمی( مشابه دورهمی و خندوانه)، به نشاط دست می یابند بلکه افرادی اجتماعی اند که می کوشند با حضور موثر و نقش آفرین در جامعه، به تفسیری رضایت بخش از زندگی دست یابند. از همین رو داشتن شهر شاد مستلزم فراهم شدن هر چه بیشتر مکان هایی برای شکل گیری امکان های ارتباطی و معناسازی است.

🖌 شادی" مشارکتی" است: در حالی که در گفتمان غالب، شادی به معنای در آغوش کشیدن موفقیت ها به دنبال یک رقابت اجتماعی تفسیر می شود، نگاه اجتماعی به شادی آن را مشارکت همدلانه شهروندان در ساخت اجتماعی واقعیت تلقی می کند. از همین رو شادی مستلزم نفی روندهای رو به گسترش تبعیض و طرد و به رسمیت شناختن حضور و مشارکت همه آحاد جامعه می باشد. شادی در این معنا حتی می تواند نقطه آغازی برای یک همکاری گسترده و رضایت بخش اجتماعی برای زیست برابر، عادلانه و هدفمند اجتماعی تلقی شود. در چنین تفسیری، شادی نه محصول پیروزی بر دیگران، بلکه نتیجه روابط فعال و مشارکت جویانه همه شهروندان می باشد.

🖌 شادی "برساختی" است: در رویارویی میان گفتمان های مختلف در جهان امروز، نقش رسانه ها در ارائه تصویری واقعی یا کاذب از مقوله شادی بسیار چشمگیر است. از همین رو عرضه این مقوله در تعبیری" خوش باشانه" یا تفسیری" رضایت مندانه" می تواند مبتنی بر تصویر ارائه شده از سوی رسانه ها باشد. اولی همان است که سرمایه داری تا کنون کوشیده است آن را ملازم با مصرف نشان دهد و دومی عبارت از زیستن در متن روابط برابر و عادلانه می باشد. از همین رو سراغ گرفتن از شادی اصیل در دنیایی که رسانه ها معیارهای شاد بودن را تعریف می کنند، امری دشوار به نظر می رسد.

🖌 شادی" عمومی" است: تاکید بر اجتماعی بودن شادی نمی تواند صفت عمومی بودن آن را به طور کامل منتقل کند. عمومی بودن بیشتر بر شکل گیری انبوهه ها تاکید دارد. در چنین وضعیتی است که شرکت کنندگان در یک کارناوال خیابانی می توانند با به اشتراک گذاشتن هیجانات اجتماعی خود، دیگران را هم به سهیم شدن در این تجربیات فراخوانند. در این میان حتی حضور در جنبش های اجتماعی مدرن هم می تواند نوعی مشارکت در فرایند معناسازی و حرکت به سوی نوعی احساس رضایت مندی باشد. در همین راستا حرکت به سوی ایجاد فضاهای عمومی با هدف فراهم آوردن امکانی برای گفتگوهای اجتماعی و به نمایش گذاردن احساسات جمعی ازضروریات شکل گیری شادی تلقی می شود.

🔹 نکته پایانی: امروزه شهر به مثابه کانون تجدد، نوآوری و ایده پردازی از اهمیت زیادی برخوردار شده است. مرکزی که می تواند جلوه ای از بروز و ظهور هیجانات، شادی ها، احساسات و تجمعات باشد. متاسفانه هم اکنون تراکم معضلاتی از قبیل ترافیک، تحدید فضاهای عمومی، کنترل های سیاسی، آسیب های اجتماعی و سیاست زدایی موجب سرکوب شادی و امنیتی شدن تجمعات عمومی شده است. پیامدهای چنین وضعیتی هم عبارت از خصوصی شدن شادی، جایگزینی پاساژها به جای پارک ها، کالایی شدن ارزش ها، تجاری شدن مناسبات اجتماعی و افزایش احساس حقارت، بیگانگی و بی پناهی در کلان شهرها می باشد. از همین رو به نظر می رسد پررنگ شدن نگرش جامعه شناختی به پدیده شادی می تواند در شکل گیری درک نوین و روزآمدی از این مقوله متناسب با نیازهای جامعه امروز ایران موثر باشد.

#جامعه

🌐شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_sociology