✅ آزادسازی مصرف مواد مخدر و مسئلۀ اقتصادسیاسی اعتیاد. 🖋 رضا امیدی

✅ آزادسازی مصرف مواد مخدر و مسئلۀ اقتصادسیاسی اعتیاد
🖋 رضا امیدی

🔸طی دو سه سال اخیر موضوع آزادسازی مصرف مواد مخدر (تریاک) دوباره در سطح سیاست‌گذاران مطرح شده است. حامیان این رویکرد چهار ادعا دارند: 1. با آزاد شدن مصرف مواد مخدر، قاچاق مواد به‌نوعی از بین می‌رود و گروه‌های مافیایی این حوزه تضعیف می‌شوند و درنتیجه هزینه‌های مالی مبارزه با توزیع نیز کاسته می‌شود. 2. آزادی مصرف مواد سبک (نظیر تریاک)، استعمال مواد سنگین (نظیر هرویین و شیشه و ...) را کاهش می‌دهد. 3. سوءمصرف مواد و درنتیجه پیامدهای منفی حاصل از آن کاهش می‌یابد. و 4. مصرف مواد کنترل و حتی کاهش می‌یابد.

🔸در مردادماه نشستی در بیمارستان روزبه در این زمینه برگزار شد که همۀ سخنرانان آن روان‌پزشک و پزشک، و عموماً مدافع این اقدام بوده‌اند. برخی هم با آزادسازی مصرف مخالف، اما از جرم‌زدایی از اعتیاد دفاع کرده‌اند. در لابه‌لای بحث‌ها اما داده‌هایی هم مطرح شده که اتفاقاً نشان می‌دهد آزادسازی مواد مخدر، تجربۀ موفقی نبوده است. گزارش نسبتاً مفصلی از این نشست در شمارۀ 105 مجلۀ چشم‌انداز ایران منتشر شده است.

🔸در کشورهایی که طی یک دهۀ اخیر سطحی از آزادسازی مصرف مواد و یا مدیکالیزه‌شدن مصرف مواد را تجربه کرده‌اند، شواهدی برای این ادعاها وجود ندارد. برای مثال، در آمریکا تنها در دو ایالت مصرف ماری‌جوانا آزاد شده است و اتفاقاً از زمان آزادشدن مصرف، مصرف مواد غیرقانونی افزایش یافته و حتی گروه‌های قاچاقچیان قدرتمندتر شده‌اند. علاوه بر این، مصرف خود ماری‌جوانا هم تا 25 درصد افزایش داشته و میزان سوءمصرف مواد نیز بیشتر شده است. در آمریکا پس از آزادی مصرف ماری‌جوانا، حوادث رانندگی ناشی از مصرف مواد نیز تا 48 درصد بیشتر شده است و مصرف در سنین جوانی و به‌ویژه در میان دانشجویان نیز بالا رفته است. مراجعه به مراکز اورژانس نیز به دلیل عوارض سوءمصرف مواد بیشتر شده است. علاوه بر آمریکا، در برخی کشورها نظیر پرتغال و هلند نیز قتل و مرگ‌میر ناشی از سوءمصرف مواد افزایش داشته است.

🔸ایران در دهۀ 1350، توزیع کوپنی تریاک را تجربه کرده و بنا به گفته‌های وزیر بهداشت وقت، اجرای این برنامه سه نتیجه را به‌دنبال داشته است: 1. افزایش 6 برابری در مصرف، 2. پایین‌آمدن سن مصرف، و 3. افزایش چشمگیر توزیع و مصرف مواد سخت‌تر نظیر هرویین.

🔸اقتصادسیاسی اعتیاد و شناسایی نقاط انباشت سود در این حوزه، موضوعی است که در این نشست به آن توجهی نشده است. اعتیاد، بازار گسترده‌ای در ایران دارد و بازیگران آن نیز تنها معتادان و توزیع‌کنندگان خرد و کلان مواد نیستند، بلکه کلینیک‌های ترک اعتیاد و شرکت‌های داروسازی، نهادها و سازمان‌های فعال در این حوزه و ... نیز ذی‌نفعان بزرگی در این بازار هستند. هر نوع مداخله برای مواجهه با اعتیاد بدون تحلیل شبکۀ گستردۀ ذی‌نفعان بی‌تأثیر خواهد بود و حتی به ضدخودش بدل خواهد شد.

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology