شبکه جامعهشناسی علامه 📍 بررسی تحلیلی جامعهشناختی و سیاستگذاری اجتماعی پشتیبانی و ارتباط با ما⬇️ ☑️ @Atu_Sociologier اینستاگرام: 📸 Instagram.com/atu_sociology
🔴 شال به جای مقنعه، آری یا نه؟
🔴 شال به جای مقنعه، آری یا نه؟
از آغاز ترم جدید، سخت‌گیری‌ها در زمینه‌ی پوشش دانشجویانِ دختر در دانشگاه علامه طباطبایی افزایش یافته است. دانشجویانِ بسیاری تذکرات جدی از مأموران مربوطه دریافت کرده‌اند و در برخی موارد، تهدید به احضارِ دانشجو به کمیته‌ی انضباطی مشاهده شده است؛ مشابه آن‌چه که روز یکشنبه، ۲۳ مهرماه در دانشکده علوم اجتماعی رخ داد و دانشجویان، در صورت لزوم می‌توانند رفتار غیرمحترمانه‌ی برخی مأموران نسبت به تهدیدهای غیرقانونی را گواهی دهند. در مجموعه‌ی دهکده المپیک نیز سخت‌گیری‌ها به‌میزانی افزایش یافته که گاه حتی روند ورود دانشجویان به محیط دانشگاه در ساعات اولیه‌ی روز به‌کندی صورت گرفته است. از این رو نگاهی انداختیم به مقررات تعیین نوع پوشش دانشجویان تا به طور خاص روشن شود:
۱. آیا استفاده از شال – برای پوشاندن کامل موی سر – ممنوع است یا خیر؛
۲. آیا هر دانشگاه به‌طور مستقل اجازه‌ی تدوین شیوه‌نامه یا دستورالعمل تعیین نوع پوشش را دارد؟
مهم‌ترین سند حقوقی در حوزه‌ی انضباط دانشجویان، آیین‌نامه‌ی انضباطی دانشجویان جمهوری اسلامی ایران است که به تعریف تخلفات انضباطی پرداخته است. ماده ۶، بند ۳د، «عدم رعایت پوشش اسلامی یا استفاده از پوشش یا آرایش مبتذل» را یک تخلف اخلاقی دانسته است. می‌دانیم ماده ۱۳ همین آیین‌نامه، وزارتینِ علوم و بهداشت را مکلف به تدوین شیوه‌نامه‌ی اجراییِ همین آیین‌نامه کرده است. پس از نظر حقوقی، مصداق عدم رعایت پوشش اسلامی را باید بتوان در «شیوه‌نامه» یافت؛ با این حال در شیوه‌نامه اجرایی انضباطی، ماده ۲، بند «د» (رسیدگی به تخلفات اخلاقی)، تنها «استفاده از پوشش غیرمنطبق با شئون دانشگاه»، به موارد مذکور (عدم رعایت پوشش اسلامی یا استفاده از پوشش یا آرایش مبتذل) اضافه گردیده و مصادیق خاصی از عدم رعایت پوشش اسلامی نمی‌توان یافت.
این بدان معناست که: براساس مهم‌ترین سند حقوقیِ انضباطِ دانشجویان جمهوری اسلامی ایران، پوشش دانشجویان دختر، تفاوتی با پوشش همین افراد در خارج از دانشگاه ندارد، و اگر در خارج از دانشگاه، رعایت پوشش اسلامی را می‌توان با شال انجام داد، در داخل دانشگاه نیز نباید منع قانونی داشته باشد، مگر آن‌که پوشش دانشجویان با شئون دانشگاه منطبق نباشد. شئون دانشگاه را می‌توان همان شئون آکادمیک دانست و واضح است پوشش یک فرد آکادمیک برای مثال با پوشش یک ورزشکار متفاوت است.
البته کثرت مقررات و «تورمِ قوانین» در ایران باعث شده مقررات دیگری برای پوشش دانشجویان نیز وجود داشته باشد. با توجه به این‌که عالی‌ترین مرجع تدوین آیین‌نامه‌های دانشگاهی، شورای عالی انقلاب فرهنگی است، در این زمینه نگاهی به آیین‌نامه حفظ حدود آداب اسلامی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی (مصوب شورای یادشده به تاریخ ابلاغ ۱۳۶۶/۰۵/۱۳) می‌اندازیم. براساس ماده ۱۳ این آیین‌نامه: «زنان در محيط کار و تحصيل بايد از پوشش اسلامی استفاده کنند و از پوشيدن لباس‌های تنگ و زننده و آرايش و تبرج پرهيز کنند و مردان نيز نبايد از لباس‌های زننده استفاده کنند.»
عنایت داشته باشید این آیین‌نامه، هیچ دستگاه یا نهاد دیگری را به جز شورای عالی، مکلف به تدوین فصول بعدی آیین‌نامه، یا دستورالعمل اجرایی یا شیوه‌نامه اجرایی، نکرده است (ماده ۱۵). در نتیجه، طبق مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشجویان دختر باید ضمن رعایت پوشش اسلامی درون دانشگاه – همان‌گونه که بیرون دانشگاه مشغول رعایت‌اش هستند – از پوشیدن لباس‌های تنگ، زننده، آرایش و تبرج پرهیز کنند. روشن است هیچ مصداق دیگری مثل تعیین فرم دقیق پوشش اسلامی در این‌جا حتی قابل تفسیرِ موسع هم نیست و از دیگر سو، هیچ دانشگاهی ابداً مکلف نیست به‌طور مستقل به تدوین دستورالعمل‌های پوشش دانشجویان بپردازد.
آیین‌نامه‌ی دیگری نیز در وب‌سایت برخی دانشگاه‌های کشور مثل دانشگاه صنعتی کرمانشاه منتشر شده با عنوان «آیین‌نامه پوشش در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی». در این آیین‌نامه، «مصادیق غیرمجاز برای دختران» در زمینه‌ی حجاب سَر، تنها «استفاده از کلاه برای پوشاندن موی سر، و استفاده از روسری‌های نازک» است. حتی در این آیین‌نامه نیز واضح است هیچ فرم مشخصی (مثل مقنعه) برای دانشجویان اجباری نیست. از دیگر سو، این آیین‌نامه، موارد غیرمجاز را شرح داده، نه آن‌که مواردی را مجاز دانسته باشد و غیرِ آن را، غیرمجاز.
اکنون باید پرسید دانشگاه براساس کدام اختیار قانونی، به تعیین لباس فرم (مصداقاً مقنعه) پرداخته است؟
@daad_allameh