🔷درب‌های گردان و چرخۀ فساد.. ✍رضا امیدی

🔷درب‌های گردان و چرخۀ فساد

✍رضا اميدی

🔸احتمالاً درب‌های گردان (revolving door) را در برخی ساختمان‌های اداری یا فروشگاه‌های بزرگ دیده‌اید؛ درب‌هایی که حول یک محور می‌چرخند. این اصطلاح در حوزۀ سیاست‌گذاری استعاره‌ای است برای وضعیتی که طی آن افراد حول محور منافع شخصی از موقعیت دولتی برای فراهم‌کردن شرایط کسب‌وکار خصوصی استفاده می‌کنند. درب‌های گردان یکی از ابزارهای تسخیر سیاست‌گذاری (policy capture) است.

🔸در تابستان گذشته بحث صید کشتی‌های چینی در خلیج فارس و دریای عمان داغ شد. مسئله‌ای که از حدود ۳ سال پیش، از سوی صیادان محلی مطرح می‌شد. صیادان می‌گفتند حتی در ایام دریابست (دورۀ تخم‌گذاری آبزیان که در راستای حفظ منابع دریایی، صید ممنوع می‌شود)، کشتی‌های چینی مشغول صید در منطقه هستند و اساساً دریابست را به‌نوعی «دربست‌دادن دریا به کشتی‌های چینی» می‌دانستند. اما در داغی آن ایام، نکتۀ مهمی نادیده گرفته شد. نمایندۀ بندرعباس در مجلس دربارۀ فعالیت کشتی‌های چینی در خلیج فارس و دریای عمان گفت «بسیاری از کسانی که این مجوزها را گرفته‌اند، بازنشستگان سازمان شیلات هستند که تخلف‌های زیادی انجام می‌دهند، اما به‌دلیل قدرت و شبکۀ روابطی که دارند کسی توان برخورد با آن‌ها را ندارد». یکی از اعضای تعاونی صیادان بوشهر نیز اعلام کرد «یکی از مدیران بازنشستۀ شیلات ۱۵ کشتی پیشرفتۀ صیادی در اختیار دارد».

🔸می‌توان نمونه‌های بسیاری از این موقعیت دوگانه مثال زد؛ حضور همزمان در بخش دولتی و خصوصی، رفت‌وبرگشت مداوم بین بخش دولتی و خصوصی، حضور در بخش دولتی و ارائۀ خدمات رانتی به بخش خصوصی، و غیره. این موضوع در دوره‌های مختلف زندگی شغلی می‌تواند وجود داشته باشد، اما در مورد کشتی‌های صیادی موضوع مدیران بازنشسته برجسته است؛ مسئله‌ای که چه‌بسا قوانین رسمی کشور هم زمینه‌ساز آن بوده و به آن دامن زده است؛ پلیس‌های ۱۱۰+، کارگزاری‌های تأمین اجتماعی، مراکز خصوصی بهزیستی، بانک‌های خصوصی، مجموعۀ جهاد کشاورزی، و ... همه مصداق‌هایی قانونی از این مسئله را دارند.

🌐شبکه جامعه شناسی علامه
@Atu_sociology