✅مسئلۀ سیاست‌زدایی و استقلال دانشگاه.. ✍🏻رضا امیدی

✅مسئلۀ سیاست‌زدایی و استقلال دانشگاه

✍🏻رضا امیدی

🔸تأکید بر مطالبات صنفی نظیر حق داشتن استاد خوب، مقابله با کالایی‌شدن روزافزون آموزش عالی، مقابله با طرح‌هایی نظیر طرح موسوم به کارورزی فارغ‌التحصیلان دانشگاه، یا تأسیس اتحادیۀ انجمن‌های علمی علوم اجتماعی و توجه به مسائل مناطق و استان‌های حاشیه‌ای و ... نشان می‌دهد که اتفاقاً دانشجویان نسبت به گذشته پیوند بیشتری با جامعۀ خود دارند، اما نمود بیرونی کنش‌های سیاسی دانشجویان و دانشگاه متفاوت از گذشته است. اگر در دهۀ 1370 تا اندازه‌ای این کنش‌ها ماهیت جنبشی داشت و به جنبش‌های کلان کشور متصل بود یا نسبتی با آن داشت و متأثر از آن بود، امروزه فعالیت‌های دانشجویی کمتر ماهیت جنبشی دارد، نمود بیرونی آن کمتر از گذشته است اما متنوع‌تر و متکثرتر از گذشته است. اگر قبلاً ارتباطش با بیرون بیشتر با بخش نخبگان سیاسی و اجتماعی بود، امروزه با لایه‌های پایین‌تر جامعه نیز از طریق فعالیت در نهادهای مدنی رابطه دارد.

🔸برخی‌ها به‌غلط مدرک‌گرایی را محصول آموزش رایگان می‌دانند اما اتفاقاً این روند نه به دلیل آموزش رایگان (که اساساً آموزش رایگانی در کار نیست)، بلکه برعکس به‌دلیل کالایی‌شدن روزافزون آموزش عالی بوده است. اخیراً برخی مسئولان دانشگاه‌ها اعلام می‌کنند که مکلف شده‌اند تا 50 درصد بودجۀ موردنیاز دانشگاه را از محل درآمدهای اختصاصی خود تأمین کنند. درواقع در ایران آموزش عالی و آموزش عمومی رایگان نیست و چه در دورۀ وفور منابع و چه در دورۀ محدودیت منابع، اولویت با خصوصی‌سازی و کالایی‌شدن هرچه بیشتر آموزش بوده است.

🔸طی دهه‌های اخیر، تدوین سیاست‌هایی برای استقلال مالی دانشگاه‌ها و کاهش وابستگی آن‌ها به منابع عمومی دولت مهم‌ترین رویکرد در زمینۀ «استقلال دانشگاه‌ها» در ایران بوده است. این رویکرد مالی حاوی پارادوکسی است که نه‌تنها دانشگاه‌ها را به‌سوی استقلال سوق نمی‌دهد بلکه با «سیاست‌زدایی» از دانشگاه به واژگونه‌شدن مفهوم «استقلال دانشگاه» در ساحت سیاست‌گذاری می‌انجامد.

🔸آنچه در 16 آذر امسال از سوی دانشجویان مطرح شد (نظیر مقابله با کالایی‌شدن آموزش عالی) به‌نوعی خواست طیفی از اساتید دانشگاه نیز به‌شمار می‌آید اما در این راستا یک میثاق دو طرفه بین استاد و دانشجو شکل نگرفته است. چنین همسویی‌هایی می‌تواند یک گفتمان رقیب را در برابر گفتمان غالب که خود را جریان اصلی می‌داند، شکل دهد.

#دانشگاه
#جامعه

🌐شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_sociology