✅به بهانه روز جهانی مبارزه با فساد:. شفافیت اطلاعات، گامی در جهت مبارزه با فساد در حوزه سلامت

✅به بهانه روز جهانی مبارزه با فساد:
شفافیت اطلاعات،گامی در جهت مبارزه با فساد در حوزه سلامت
🖋 زهرا اکبری

🔸از جمله مواردی که کشورهای موفق را در عرصه مبارزه با فساد از سایرین جدا می کند،کارایی اطلاعات و میزان افشاء اطلاعات با اهمیت و مفید در تصمیم گیری هاست.این مهم،علاوه بر سایر پیامدهای قابل توجه در سطوح مختلف،نوعی مطالبه گری دوسویه بین مسئولین و مردم جامعه ایفا میکند و بر سطح اعتماد و سرمایه اجتماعی بسیار موثر است‌.تعدد بازیگران مختلف و صرف هزینه های کلان بهداشتی(در مجموع ۳تریلیون دلار در سطح جهانی)نظام بهداشت و سلامت را بسیار در برابر فساد آسیب پذیر می کند.اما آنچه که بیش از سایر عوامل و گاه به صورت سیستماتیک بستر بروز این مسئله را فراهم میکند،تعارض منافع(موقعیتی که فرد بین مسئولیت مورد نظر خویش و منافع شخصی در تعارض قرار میگیرد)است.این مهم در عرصه سیاستگذاری نظام سلامت و در بخش دولتی و خصوصی با مصادیقی همراه است که ضرورت توجه و قانونگذاری را بیش از پیش آشکار می سازد.
🔸موقعیت های تعارض منافع گستردگی فراوانی دارد و فقط مختص پزشکان نیست و افرادی که در مناسب مدیریتی و تصمیم گیری قرار دارند نیز ممکن است آنرا تجربه کنند اما شیوع آن در بین پزشکان مسئله ای است که باید موردتوجه قرار گیرد.چه بسا ورود پزشکان به عرصه سیاستگذاری خود دلیل محکمی است برای پرداختن به این مسئله.ارجاع بیمار به مراکز درمانی خصوصی و دولتی که پزشک در آن منفعتی دارد،احداث کلینیک تخصصی در بیمارستان دولتی و گرفتن تعرفه های پزشکی بر مبنای بخش خصوصی،ارتباط پزشکان با شرکت های دارویی و موسسات بیمه و اثرگذاری آنها بر تصمیماتشان نسبت به تجویز دارو از جمله مصادیقی است که در اغلب موارد از عدم تقارن اطلاعاتی ناشی می شود.این مسئله شناخته شده به گونه ای است که نظام سلامت را در برابر فساد بسیار تحریک پذیر می کند.شاید بتوان گفت عدم تقارن اطلاعاتی بین پزشک و بیمار از فاصله قدرتی حاصل می شود که ساختارهای جامعه آن را فراهم کرده اند.پال استار در کتاب"انتقال اجتماعی پزشکی آمریکایی"می نویسد اقتدار پزشکی به شکل متقاعدکننده آن،به گونه ای است که برای بسیاری از مردم،آنها مشروط به جهانی اند که دیگران از ورود به آن ممنوعیت دارند.اساسا پزشکان نوعی فرمانروایی بر اطلاعات دارند و از روابط شخصی تا موقعیت حرفه ای،فعالیت های سیاسی و قدرت اقتصادی آنها اقتدار وجود دارد.از آنجایی که در جامعه ما نیز پزشکان از پایگاه اجتماعی حرفه ای برخوردارند،همه این عوامل در کنار عوامل دیگر،موجب گشته فرصت اعمال نفوذ و نظارت بر آنها به سختی مهیا شود و کشف موقعیت های تعارض منافع دشوار گردد.با این وجود،شاخص ها و ابزارهای کارآمدی برای سنجش فساد در بسیاری از کشورها(توسعه یافته و درحال توسعه)مورد استفاده قرار گرفته و تجربه کشورهای موفق نشان میدهد با شفاف سازی اطلاعات و تقویت حکمرانی میتوان در جهت توانمندسازی مردم و آگاهی بخشی آنها نسبت به حقوق بیماران عمل کرد و بر روابط غیرشفاف بازیگران نظام سلامت اثرگذاشت.به عنوان مثال،کشور انگلیس به انتشار میزان موفقیت جراحی های قلب پرداخته که این امر علاوه بر فراهم کردن امکان مقایسه برای بیماران،موجب افزایش رقابت بین بیمارستانها نیز می شود.

🔸در کشور ما با وجود قانون انتشار دسترسی آزاد به اطلاعات در سال ۸۸ و یا انتشار لایحه ای با عنوان نحوه مدیریت تعارض منافع توسط معاونت حقوقی رییس جمهور در سال ۹۵،گام موثری در جهت مبارزه با فساد در بخش های مختلف حکمرانی صورت نگرفته و این در حالی است که مطالعات مختلف نشان میدهد این مسئله مانع اصلی دسترسی به مراقبت های بهداشتی در کشورهای کم درآمد است و ضرورت توجه به فساد در بخش سلامت جامعه از آن جهت است که تفاوت بین زندگی و مرگ را در بر میگیرد.

#نویسنده_مهمان

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology