🔅 تأمین مالی آموزش عالی؛ مسئله چیست؟. 🖋 رضا

🔅 تأمین مالی آموزش عالی؛ مسئله چیست؟
🖋 رضا #امیدی

🔸دوست ارجمندم؛ میثم هاشم‌خانی در کانال تلگرامی خود طی روزهای اخیر یادداشت‌هایی را تحت عنوان «کارخانه‌های تولید مدرک» منتشر کرده است. میثم عزیز طی سال‌های اخیر تلاش زیادی برای جاانداختن «عدالت آموزشی» در حوزۀ سیاست‌گذاری انجام داده است. در نوشتۀ اخیرشان هم سعی داشته تا منظر متفاوتی را دربارۀ مسئلۀ عدالت آموزشی بگشاید، که موضوع قابل‌اعتنایی است. بحث میثم به‌اختصار دارای دو گزارۀ اصلی است: 1. وجود انحصار و تأمین مالی دانشگاه توسط دولت باعث شده است تا آموزش بی‌کیفیت شود و تناسبی با بازار کار نداشته باشد، و 2. برای گریز از این وضعیت باید فضای رقابتی بر دانشگاه‌ها حاکم شود. براساس این دو گزاره سپس این پرسش مطرح شده است: «با توجه به محدودیت منابع مالی دولت، آیا ارائۀ آموزش عمومی (ابتدایی و متوسطه) باید رایگان باشد یا آموزش عالی؟». این پرسش به نظر مهم است و باتوجه به اهمیت موضوع، لازم دیدم آن را به‌اختصار واکاوی کنم.

1. برخلاف تصور رایج، آموزش عالی در ایران، رایگان نیست. براساس آمار سازمان سنجش حدود 90 درصد ورودی‌های دانشجویان دولتی شهریه می‌پردازند و براساس آیین‌نامه‌های وزارت علوم در سال‌های اخیر، دانشجویان روزانه نیز در شرایطی برای گذراندن دوبارۀ واحدهای درسی یا تأخیر در فارغ‌التحصیلی باید مانند دانشجویان شبانه شهریه بپردازند. این موضوع به‌ویژه در تحصیلات تکمیلی موجب شده تا کیفیت پایان‌نامه‌ها دچار افت شود چراکه صرف وقت جدی بر روی پایان‌نامه می‌تواند هزینه‌های سنگینی را برای دانشجو به همراه داشته باشد.

2. شهریه‌ای‌شدن دانشگاه‌های دولتی طی دهۀ 1370 دوبار مطرح، و هر دوبار از سوی مجلس پنجم رد شد. اما در نهایت از سال 1381 به اجرا در آمد و شتاب گرفت. در قانون بودجۀ سال 1396، برای تعیین سرانه‌های آموزش عالی از عبارت «دانشجویان در سنوات مجاز تحصیل» استفاده شده است که این نشان می‌دهد تا چه اندازه روند پولی‌شدن آموزش عالی نهاینه شده است. همچنین اخیراً در سایت دانشگاه علامه طباطبایی اعلام شده بود که طی 4 سال اخیر حدود 50 میلیارد تومان در بخش عمرانی دانشگاه هزینه شده که از این میزان تنها 7 میلیارد تومان از محل بودجۀ عمومی دولت بوده است. خود این موضوع نشان می‌دهد که مسئلۀ لابی‌گری (آنگونه که میثم عزیز اشاره کرده است) در این حوزه چندان تأثیرگذار نیست، بلکه روندهای نهادی بسیار جدی‌تر عمل می‌کنند. روند پولی‌شدن آموزش عالی و کاهش حمایت‌های مالی دولت موجب شده تا دانشگاه‌های مادر انواعی از پردیس‌های دانشگاهی را در قشم و کیش و جلفا و تهران و ... راه‌اندازی کنند. به‌عبارتی، دانشگاه برای تأمین مالی مأموریت‌هایی که به آن تحمیل شده، ناگزیر به ایجاد چنین سازوکارهایی شده است و به تعبیر میثم به کارخانۀ تولید مدرک تبدیل شده است. درواقع این روند نه به دلیل آموزش رایگان، بلکه برعکس به‌دلیل کالایی‌شدن روزافزون آموزش عالی بوده است.

🔸ادامه دارد...

#دانشگاه
#کالایی_شدن_دانش

🌐رسانه، شمایید
👈اگر نظرتان را جلب کرد، با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
🌐جامعه‌شناسی علامه
https://t.me/joinchat/AAAAAD-FIxbY7Ab5PtgsmQ