✅نقش سواد در تغییرات اجتماعی.. ✍🏻محمد زینالی اناری/پژوهشگر فرهنگ عامه

✅نقش سواد در تغییرات اجتماعی

✍🏻محمد زینالی اُناری/پژوهشگر فرهنگ عامه

📍همه فکر می کنند بحث های فرهنگی همان چیزهایی است که معمولا در خصوص ارزشهای هنری، تربیتی، اخلاقی و مذهبی مطرح می شود و مسئله فرهنگی جامعه معمولا در دامان معلمان و روحانیون خلاصه می شود. اما واقعیت این است که آن ها شغل دیگری دارند که بسیار مقدس است و شناخت مسئله فرهنگی نیاز به تخصص دیگری دارد که چه بسا با این بحثها به مراتب فاصله دارد. گذشته از این که ریشه بسیاری از بحث های فرهنگی در این موضوعات دیده می شود، اما شیوه توجه و تحلیل در موضوع فرهنگ متفاوت و کاری تخصصی است. در این جا به یک موضوع فرهنگی اشاره می شود.
"سواد" موجب شد که مردم یک پله به طرف معرفت نزدیک تر شوند. پیش از آموزش و پرورش مدرن، هر کسی حق و امتیاز درس خواندن نداشت. درس خواندن به نوعی از ان طبقه اشراف و اعیان و شهرنشینان بود. کمتر کسی از خانواده های عشایر و دهقانان بود که بتواند درس بخواند. اگر دقت کنیم، این ها همه از مزایای انقلاب مشروطه و مطالبۀ گرداندن قانون از منافع انحصاری خانواده قاجار به سوی حقوق خود مردم می باشد. به تدریج مردم عادی و عامی هم توانستند صاحب سواد شوند. اما هر پدیده و هر دانشی پیامدهایی هم دارد. درس خواندن عده ای اندک از مردم ایران منجر به روزنامه نگاری و توسعه عرصه عمومی شده و باعث و بانی انقلاب مشروطه شد.
در طلیعه انقلاب اسلامی، امام خمینی به انتشار پیام هایی اقدام کرد. این گسترش سواد نوشتار بود که باعث شد جوانان و علاقمندان پیام های امام خمینی با سوادی که داشتند آن را منتشر کرده و میان همه مردم ایران به اشتراک بگذارند. در تحلیل های انقلاب اسلامی، بسیاری از عوامل وجود دارند جز این که عمومی شدن سواد و وجود جوان های متعددی که در محلات و شهرهای مختلف پیام های امام خمینی را منتشر کرده و میان مردم توزیع کنند، در انقلاب ایران موثر باشد. در کنار مطلبوعات متنوعی که قبل از انقلاب منتشر شده و به انسجام دادن گفتمان انقلاب موثر بودند، باسوادتر شدن جوانان هم در این امر موثر بود.
تحول های فرهنگی و سیاسی بشر در همه اعصار با سواد و دانش او ارتباط داشته است. اگر امروز روز به روز اطلاعات و دانش عمومی مردم و دانش تخصصی شان افزایش پیدا می کند، نشان از این است که جامعه در تلاطم تغییر پیوسته است و همه این تغییرات و سوادهای جدید، فرصتی برای تغییر در جامعه هستند. فلذا باید بتوان از این تخصص ها در فرصت مناسب استفاده کرد تا راه سواد جوانان انقلابی را در عرصه های علمی ادامه داد. اگرچه تولید علم در کشور وجود دارد، باید تلاش کرد که این علوم در پس ذهن جوانان نماند و به زودی وارد بازار کار شود. چه این که محصور شدن آن در پشت عمل مردم، موجب خواهد شد این خواسته به مطالبه تبدیل شود.
یک مرحله از سواد عمومی ساده موجب شد بسیاری از جوانان در انقلاب اسلامی مشارکت کنند و این نشانه ی ارزشمند بون این انقلاب است، اما باید به عرصه های جدید دانش و آگاهی هم توجه کرد. شبکه های اینترنتی، سواد جدیدی به میان آوره اند و آن این است که دیگر زمانه دست و قلم و کاغذ گذشته و نوبت انگشت و اشارات متوالی آمده است. اینک با توجه به این که آرزوها و آمال انقلاب اسلامی همیشگی هستند، می توان از این دست ها و انگشتان نیز در جهت تحکیم انقلاب اسلامی و عمومیت بخشیدن به پیام های انقلاب استفاده کرد. اما این بار خاست ها و زمینه هایی که مردم به عنوان صاحبان این قلم های جدید دارند، خود ایجاد می کنند و سامان دادن به آن ها دشوار است.
حال عرصه سواد ارتباطی مردم، بیشتر عرصه دیالوگ است تا انتشار پیام. در چنین شرایطی می طلبد به جای این که پیام های مجدد به سوی مردم فرستاد، فرصت داد تا مردم مطالبات و خواست های خود را نوشته و به صورت واضح و شفاف به طرح آن اقدام کنند. با این حال باید وضعیت را طوری طراحی نمود که خواست مردم و مطالبات آن ها با درایت و خوش فکری توضیح و تبیین شود. یعنی باید بتوان به درستی با مردم دیالوگ کرده و در خصوص خواست های آن ها شفاف سازی نمود. اگر در دوران مشروطه، نخبگان می نوشتند و در تجربه انقلاب جوانان فعال سیاسی، اکنون همه مردم در حال نوشتن اند و توانسته اند وضعیت کشور را به خوبی حفظ کرده و با زبان مشترک خود به انسجام برسند. اما برای افزایش دقت در این موضوع، باید بتوان به صورت کامل به پیام ها و نکات طرح شده مراجعه کرده و پس از یک تحقیق کامل، از طریق ایجاد فرصت های عقلانی و شفاف به عموم مردم، با آن ها گفتگو و همدلی نمود.

#جامعه

🌐شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology