✅مشارکت محیط‌زیستی، چرا و چگونه؟.. ✍️سعید کشاورزی

✅مشارکت محیط‌زیستی، چرا و چگونه؟

✍️سعید کشاورزی

📍در چند قرن اخیر انسان‌ها دانسته یا نادانسته و با توسل به توجیهات گوناگون، دست به تخریب محیط‌زیست زده‌اند. با این‌حال، پیامدهای رفتار نابخردانه‌ بشر تا زمانی که به‌ صورت عینی ظهور و بروز نکرده بود، کم‌وبیش نادیده گرفته می‌شد.
درواقع، قطار صنعتی شدن آن‌چنان حق‌جانبانه و با اقتدار به پیش می‌رفت که نوع بشر را یکسره مدهوش و مست خود کرده بود. امروز، اما دیگر بحران‌های محیط‌زیستی بسیار به ما نزدیک شده‌اند. انبوهی از مسائل و مشکلات شامل بحران‌های مرتبط به وضعیت آب، خاک، انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی، آلاینده‌ها، ریزگردها، زباله‌های سمی و غیررسمی کشورمان را تهدید می‌نمایند.

📍بر اساس ارزیابی‌هایی که بر روی ۲۲ شاخص محیط‌زیستی ازجمله منابع آب، آلودگی هوا، تنوع زیستی و تغییرات آب و هوایی بر اساس عملکرد محیط‌زیستی در کشور‌های مختلف انجام شده، ایران در بین ۱۳۲ کشور رتبه ۱۰۵ را به دست آورده است (سال ۲۰۱۶). این آمار اگرچه به نسبت چند سال پیش از آن بهبود جزیی را نشان می‌دهد، با این‌حال مبیّن وضعیت نابسامان کشورمان در حوزه محیط‌زیست است. بحران‌های محیط‌زیستی به‌قدری عمق و شدت یافته‌اند که حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را نیز دستخوش تغییرات گسترده‌ای نموده‌اند. مسائلی که دیگر قابل‌تقلیل و حذف نیستند. چراکه از قاب دوردست نظری بیرون آمده و حیات روزمره انسانی را دچار تهدید‌های جدی کرده‌اند. این مشکلات از هر جنسی و در هر سطحی محصول مداخلات بشری در بخش‌های مختلف کره زمین هستند.

📍اگر بپذیریم مداخلات انسانی موجب تخریب محیط‌زیست شده است، آنگاه ناگزیر باید پذیرفت که انسان‌ها مسئول بازگرداندن محیط‌زیست به وضعیت پیش از تخریب هستند. البته می‌توان به‌راحتی همه‌ی مسئولیت را به نهاد‌های رسمی و دولتی واگذار کرده و کنج عافیت اختیار نمود. اما باید دانست که در پس عافیت‌طلبی امروز، رنج و ویرانی فردا نهفته است. درواقع هیچ مشکلی در سطح ملی و جهانی وجود ندارد که با تصمیم تک نهاد‌ها و به‌صورت مستقل از شهروندان قابل‌حل باشد. این افراد و گروه‌ها هستند که با مشارکت محیط‌زیستی مسئولانه، می‌توانند هم به‌صورت مستقیم وضعیت فعلی را ارتقا دهند و هم به‌صورت غیرمستقیم و از طریق تأثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌های کلان و نهاد‌های حاکمیتی شرایط محیط‌زیست را بهبود بخشند.

📍سؤال مهم اینجاست، چگونه و از چه طریقی می‌توان سطح این مشارکت محیط‌زیستی را در میان مردم ارتقا بخشید؟ به عبارت دیگر، چگونه می‌توان وقت، زمان و انرژی را که مردم به امور محیط‌زیستی اختصاص می‌دهند، افزایش داد؟ در ادامه تلاش می‌شود بر اساس نظریات جامعه‌شناسی سیاسی، نخست به مفاهیم مهمی که به‌صورت مستقیم بر مشارکت محیط‌زیستی تأثیرگذارند، بپردازیم (مفاهیمی که در اینجا «مفاهیم مشارکتی» نامیده خواهند شد) و سپس به این مسئله خواهیم پرداخت که چگونه می‌توان این مفاهیم مشارکتی را در میان مردم تقویت نمود.

📍بر اساس مطالعات انجام‌شده در خصوص مشارکت‌های محیط‌زیستی، چند عامل انگیزشی به‌صورت مستقیم بر میزان مشارکت افراد تأثیرگذار هستند: عامل نخست اثربخشی نام دارد. از منظر محیط‌زیستی اثربخشی به معنای آن است که چقدر افراد احساس می‌کنند مشارکتشان می‌تواند وضع محیط‌زیست را تغییر دهد. به عبارت دیگر، اگر فردی تصور کند که مشارکت کردن یا نکردن او بر محیط‌زیست اثری ندارد، احتمالاً در فعالیت‌های محیط‌زیستی درگیر نمی‌شود. عامل دوم ایدئولوژی است.
مشارکت افراد در حرکت‌های محیط زیستی تا حد زیادی وابسته به ایدئولوژی محیط‌زیستی آن‌هاست. ایدئولوژی محیط‌زیستی شامل مواردی مانند آگاهی از بحران محیط‌زیستی موجود، وضعیت ناعادلانه‌ بودجه و توجه به محیط‌زیست، مسئولیت شهروندی و متعاقباً احساس ضرورت انجام فعالیتی در حمایت از محیط‌زیست است. هرچه موارد ناظر بر ایدئولوژی در افراد از سطوح بالاتری برخوردار باشد، می‌توان انتظار مشارکت بیشتری نیز داشت.

ادامه را در لینک زیر بخوانید🔻
http://vrgl.ir/VOqSo

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology