از تلقی خود از عالم سخن بگوییم.. نه اینکه عالم اینطوری است

از تلقی خود از عالم سخن بگوییم

✍دكتر #ملكيان " جامعه شناس"


🔹یک مولفه از عقلانيت در گفتار آن است که، گفتار اقتضا مي‌کند که انسان هميشه طوري سخن بگويد که اين، رأي من است. نه اينکه عالم اينطوري است. هميشه آدم بايد طوري صحبت کند که گويا دارد آراء خود را بيان مي‌کند، نه اينکه در مورد عالم حرف مي‌زند. هر چه ما در اين جهت ورزيده‌تر عمل کنيم، يعني طوري حرف بزنيم که داريم آراء خود را در مورد عالم مي‌گوييم نه عالم را گزارش مي‌کنيم. خيلي فرق است بين عالم را گزارش کردن و آراء خود را در مورد عالم گفتن. فرض کنيد من به چراغي نگاه مي‌کنم و مي‌بينم سرخ است. دو جور مي‌توانم حرف بزنم. يکي اينکه بگويم رنگ اين چراغ سرخ است، يکي اينکه بگويم رنگ اين چراغ به نظر من سرخ مي‌آيد. چه فرقي دارد؟ گزاره اول يک ادعايي درباره عالم است. گزاره دوم ادعايي است درباره تلقي من از عالم. نگفته‌ام عالم اينطور است. گفته‌ام به نظر من عالم اينطور است.

🔹اقتضاي عقلانيت گفتاري اين است که در عمل به اين برسيم که چه تصريحاً و چه تلويحاً که ما «عالم به ماکون به مايکون» نيستيم. هر چه مي‌گوييم رأي خودمان است درباره عالم. نمي‌خواهيم بگوييم عالم اين گونه است. اگر خدايي وجود داشته باشد فقط او مي‌داند که عالم چگونه است. اگر هم وجود نداشته باشد که هيچ. ما ساختار و سرشت و کارکرد جهان را نمي‌دانيم. مي‌توانيم بگوييم که عالم به نظر ما اينطوري مي‌آيد. اين اقتضا، يک نوع عقلانيت است. چون هر جور غير از اين سخن گفتن، ادعا کردن است فوق آنچه مي‌توان؛ و چنين ادعايي کردن، ادعاي خدايي کردن است. ادعايي که هيچ انساني نمي‌تواند بکند.
#سخن

🌐جامعه‌شناسی علامه
https://t.me/joinchat/AAAAAD-FIxZ3dXAZ8P6lvw