🔅ایران و عربستان؛ رقابت میان «انقلاب سنتی» و «سنت انقلابی».. 🖊مهران

🔅ایران و عربستان؛ رقابت میان " انقلاب سنتی" و " سنت انقلابی "

🖊مهران #صولتی

📍داستان اصلاحات اجتماعی و انقلابی در عربستان همچنان برق آسا و سریع پیش می رود. ابتدا حق رانندگی زنان، بعدا اجازه حضور در ورزشگاه ها و سپس حق سفر و تحصیل بدون اذن شوهر! دقیقا مشخص نیست که قضیه آزادی و جلوه گری زنان در این سرزمین تا کجا و چگونه تداوم خواهد یافت، ولی واقعیت این است که همه این اقدامات می تواند به عنوان رونمایی از قدرت نرم و نوظهور عربستان در مواجهه با رقیب دیرینه و توانمند منطقه ای خود یعنی ایران تلقی شود. از همین رو می توان شرحی نوشت بر داستان مواجهه میان انقلابی که به سنت گرایید!(ایران) و سنتی که وجوهی انقلابی یافته است!(عربستان).

📍ایران و " انقلاب سنتی": ایران در سال ۵۷ رویدادی استثنایی و دوران ساز را رقم زد. انقلابی که در پی گسترش پهنه امکان بود ولی بعد از مدتی به دیوار ستبر سنت برخورد و پویایی خود را از دست داد. ماکس وبر در قاعده ای جامعه شناختی از عادی شدن ناگزیر کاریزما و تبدیل آن به سنت سخن می گوید. سرنوشت محتوم برای هر انقلابی که داعیه انداختن طرح نو را داشته است. انقلاب ایران هم اگر چه اندیشه جمهوریت را بسط بخشید و مشارکت توده ای را نهادینه کرد ولی پس از خروج رهبر کاریزماتیک خود نتوانست متناسب با تحولات دموکراسی خواهانه پساکمونیستی در جهان، راهکارهایی برای نهادینه کردن مشارکت زنان و جوانان در مدیریت سیاسی کشور تعبیه کند. همچنین در حالی که با تاسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، نخستین گام بلند برای عرفی شدن فقه شیعی برداشته شد(روایت حجاریان)، ولی با تنگ شدن عرصه بر فعالیت روشنفکران دینی، ارائه تصویری روزآمد از دین دچار وقفه ای جدی شد. از این به بعد انقلاب ۵۷ بیشتر بر ارائه چهره ای رهایی بخش و الهام آفرین در منطقه و جهان تمرکز یافت و از عرضه راهکارهای انقلابی و تحول آفرین در مدیریت کشور غافل ماند(انقلابی بودن هم بیشتر در معنای مبارزه با مظاهر لیبرالیسم در داخل تفسیر شد!). شاید بتوان تحولات ایران پس از انقلاب را در این معادله ساده به تصویر کشید که؛ پویایی انقلاب از درون به بیرون منتقل شد و سنت بجای آن نشست!

📍عربستان و " سنت انقلابی" : سنتی ترین کشور خاورمیانه با در اختیار داشتن منحط ترین نظام سیاسی، تا کنون ترکیبی از یک سلطنت نفتی، ایدئولوژی وهابی و پتانسیل تروریست پروری از خود به نمایش گذاشته است.سلطنت نفتی، زمامداران کشور را از اتکای حکومت به مردم بی نیاز کرده است، وهابیت، سیاست هویت را جانشین سیاست حقیقت نموده و تروریسم به ابزاری برای انجام اهداف توسعه گرایانه منطقه ای تبدیل شده است. همه اینها موجبات تمرکز عربستان بر نفوذ در خارج بجای تحول در داخل را فراهم کرده است. از همین رو تا ایام کنونی شاهد کمترین پیشرفت در وضعیت زنان و اقلیت ها در این کشور بوده ایم. اما در روزهای اخیر شاهد نوعی" پارادایم شیفت" یا " نونگری" در شرایط جدید هستیم. همان که برخی از آن به عنوان نوعی انقلاب فرهنگی از بالا تعبیر می کنند. به نظر می رسد بعد از حضور ناکام عربستان در معادلات منطقه ای از جمله سوریه و یمن، و ضرورت آماده کردن زمینه اجتماعی برای قدرت یافتن محمد بن سلمان( ولیعهد) که از ذهنی استراتژیک برای پرشتاب کردن موتور توسعه این کشور در پیوند با غرب برخوردار است، نوعی حرکت به سوی توجه به داخل مشهود است. سنتی که اکنون به دنبال ایجاد انقلابی از بالا در مناسبات اجتماعی عربستان می باشد. شاید بتوان تحولات اخیر این کشور را در این معادله ساده ترسیم کرد که؛ سنت از بیرون به درون منتقل شد و صبغه ای انقلابی یافت!

✅ نکته پایانی: تحولات اجتماعی اخیر در عربستان بدون تردید فشار مضاعفی را بر ایران برای اصلاحات اجتماعی وارد کرده و چالش مشروعیت یا کارآمدی نظام های سیاسی را به دوران جدیدی وارد می کند. امید می رود که تصمیم سازان ایران بتوانند ابتکار عمل را بدست گرفته و با اراده معطوف به انجام اصلاحات رادیکال، پیشتاز تحول آفرینی در مناسبات سیاسی- اجتماعی داخل کشور باشند

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology