🔸 خطای روش شناختی، ساده‌تر از آن چیزی که فکرش را می‌کنید؛ در باب آمار وزارت رفاه درباره زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی

🔸 خطای روش شناختی، ساده‌تر از آن چیزی که فکرش را می‌کنید؛ در باب آمار وزارت رفاه درباره زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی
🖋 ریحانه قبادی
دانشجوی کارشناسی مددکاری‌اجتماعی

زمانیکه واحد درسی «روش تحقیق در علوم اجتماعی» را می‌گذراندم، استادمان تجربه‌ی جالبی به شرح زیر برایمان تعریف کرد:
یکی از نهادهای دولتی حدود هزار پرسشنامه‌ را برای نمونه‌ای از افراد، که بطور تصادفی انتخاب شده بودند، ارسال کرده بود و از آنها خواسته بود تا آن پرسشنامه را تکمیل کنند و پرسش نامه‌های تکمیل شده (یا همان پاسخنامه) را برای این نهاد دولتی بفرستند.

چند ماهی از ارسال پرسشنامه ها به افراد گذشت و کارکنان نهاد دولتی مشاهده کردند خبری از این پاسخ نامه‌ها نشده است؛ تنها "یک نفر" پاسخنامه‌ی تکمیل شده را برای این سازمان ارسال کرده بود. پیرو این مساله تعدادی از مسوولان پروژه، به اساتید علوم اجتماعی مراجعه نمودند و از آنها خواستند که به تفحص در روند پروژه و پیدا کردن نقص آن بپردازند.

اما شما فکر می‌کنید علت فرستاده نشدن پرسشنامه‌های تکمیلی به آن نهاد دولتی چه بود؟
اساتید، هنگام بازبینی فرآیند ارسال این نامه ها، با مشاهده‌ی پاکتی که پرسشنامه‌ها در آن بود، متوجه شدند که در این پاکت‌های پرسش‌نامه، تمبر برای بازفرستادن پرسشنامه ی تکمیلی، قرار داده نشده و جمعیت نمونه (که بنظر می‌رسد نمونه‌ی خوبی از کل جامعه باشد)، برای خرید تمبر جهت بازفرستادن پرسشنامه‌های تکمیلی به نهاد دولتی اقدام نکرده‌اند. به همین سادگی!
بماند که از آن زمان به بعد، رسالت اصلی آن نهاد دولتی، پیدا کردن آن "یک فرد" بود که پرسشنامه‌ی تکمیل شده را با هزینه‌ی شخصی فرستاده بود!!!

حالا که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادعا می‌کند با زیرنویس کردن شماره‌ی سامانه‌ی پیامکی هنگام پخش فیلم در یکی از شبکه های تلویزیونی، نمونه‌ی معرّفی (= نمونه‌ای که بیانگر توصیفی از حالات کل جمعیت است) از زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی بدست آورده است، یاد همان خاطره‌ی استادمان می‌افتم و اینکه چقدر راحت میتوان کاری را انجام داد و فکر کرد درست است، بی آنکه نقادانه به آن نگاه کرد.

همانگونه که قبلا هم گفتم، بسیاری از زنانی که بخاطر اجبارهای محیطی و فقر تن به این ازدواج‌ها داده‌اند، در خوشبینانه ترین حالت، اگر بگوییم در محل زندگی‌شان تلویزیون و آنتن ایرانسل وجود داشته باشد، گوشی همراه ندارند. بر فرض، اگر گوشی همراه هم داشته باشند، بعید است که در محیطی که تقلا برای تامین حداقل ها می‌باشد، اولویت‌شان فرستادن پیامک به سامانه‌ی پیامکی وزارت رفاه در زیرنویس یکی از شبکه‌های تلویزیونی در ساعتی مشخص باشد.

اطلاعاتی که بدون توجه به بافت محیطی بدست می‌آید شاید آمار باشد، اما آمار اجتماعی نیست؛ زیرا اقتضائات نقاط مرزی، حاشیه‌ای و روستایی را، که توسعه‌ی نامتوازن چندین دهه‌ای بر فضای آنها مشهود است، به‌شمار نمی‌آورد. وزارت رفاه در حداکثری‌ترین حالت ممکن می‌تواند ادعا کند ۱۵۰۰۰ زن ایرانی مزدوج با مرد خارجی را شناسایی کرده‌است اما نمی‌تواند به پشتوانه‌ی این شناسایی گزینش شده، به لایحه‌ی اعطای تابعیت به فرزندان این زنان مشروعیت ببخشد؛ زیرا جمعیت این زنان، همانندکوه یخی‌ست که نود درصد آن در زیر آب قرار دارد و بدون دیدن آنها هرگونه تصمیمی نابخردانه است.

💡 #رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology