دو سوال در مورد انتقال یارانه بنزین از سمت عرضه به سمت تقاضا مطرح شده:

دو سوال در مورد انتقال یارانه بنزین از سمت عرضه به سمت تقاضا مطرح شده:
1️⃣ آیا این طرح تورم‌زا نیست؟
2️⃣ در طرح «شناورسازی قیمت بنزین»، چگونه به دولت اعتماد کنیم که تقاضا هر روز رو صادقانه اعلام کنه؟

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

1️⃣ انتقال یارانه از سمت عرضه به سمت تقاضا تورم‌زا نیست؟

تورم یعنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها؛ قیمت همه چیز.
در بلندمدت سطح عمومی قیمت‌ها به دو دلیل می‌تونه تغییر کنه: یا حجم پول (نقدینگی) تغییر کنه، یا حجم کالا و خدمات عرضه شده در اقتصاد تغییر کنه. کوچیک شدن کیک اقتصاد، یا افزایش نقدینگی، در بلندمدت تورم‌زا هستند.
در میان‌مدت، تغییر سرعت گردش پول در اقتصاد هم می‌تونه تورم‌ ایجاد کنه.

انتقال یارانه هر چیزی، مثلا بنزین، از سمت عرضه به سمت تقاضا،‌ قطعا قیمتش رو افزایش می‌ده. این بدیهیه. اما آیا به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها هم منجر می‌شه؟

خیر!
افزایش قیمت یک یا چند کالای یارانه‌ای، قیمت‌‌شون نسبت به سایر کالاها رو افزایش می‌ده، اما بدون افزایش نقدینگی یا سرعت گردش پول، سطح عمومی قیمت همه کالاها رشد نمی‌کنه.

اما فرض کنیم مثلا منابع توزیع یارانه به مصرف‌کننده رو از محل چاپ پول تامین کنیم. بدیهیه که در این صورت نقدینگی افزایش پیدا می‌کنه و سیاست توزیع یارانه مستقیم تورم‌زا می‌شه.

برای همین در طرح «شناورسازی قیمت» اکیدا مهمه که کل یارانه توزیع شده از محل عواید شناورسازی قیمت کالای یارانه‌ای تامین بشه و حتی یک ریال بیشتر توزیع نشه!

👈 با تامین یارانه از عواید شناورسازی قیمت، بعد از اصلاح قیمت یکباره کالای یارانه‌ای، دیگه تورم به معنی افزایش سطح عمومی قیمت همه چیز، رخ نمی‌ده.

کارشناسان دولت دهم، عواید اصلاح قیمت‌ها رو ۱۹۰۰۰ تومن برای هر ایرانی تخمین می‌زدند. اما رییس جمهور تصمیم گرفت ۴۵۵۰۰ تومن توزیع کنه. نتیجه‌اش شد افزایش بیش از پیش نقدینگی.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

2️⃣ برای طرح «شناورسازی قیمت» دولت باید تقاضای هر روز بنزین رو با عرضه هدف مقایسه کنه، چرا که اگه تقاضا بیش از عرضه بود، قیمت باید افزایش پیدا کنه و اگه تقاضا کمتر از هدف بود، قیمت باید کاهش پیدا کنه.

تنها کسی که کل تقاضای بنزین یک روز رو می‌دونه دولته. می‌شه به گزارش دولت اعتماد کرد؟

بله! چون دولت انگیزه دروغ گفتن در مورد تقاضای بنزین رو نداره. چرا؟

فرض کنیم عرضه هدف ۸۰ میلیون لیتر در روزه:

- اگه تقاضای دیروز بنزین ۷۵ میلیون لیتر بوده باشه، و دولت به دروغ بگه ۸۲/۵ میلیون لیتر بوده تا بتونه ۲۰ تومن بنزین رو گرون کنه، خب دولت باید ۱۰٪ هم بیشتر یارانه توزیع کنه. یادمون باشه که قراره دولت نصف عواید حاصل از شناورسازی قیمت بنزین رو بصورت یارانه مستقیم توزیع کنه. اگه دولت به دروغ مصرف بنزین رو ۱۰٪ بیشتر گزارش کنه، خب مجبور می‌شه ۱۰٪ هم بیشتر یارانه بده.

- فرض کنیم چون دولت می‌خواهد کمتر یارانه بده، در حالیکه مصرف بنزین ۸۲/۵ میلیون لیتر بوده، دولت به دروغ گزارش کنه که مصرف بنزین ۷۵ میلیون لیتر بوده. خب اگه دولت این دروغ رو بگه، مجبور می‌شه قیمت بنزین رو ۲۰ تومن کاهش بده، در حالیکه اگه راست می‌گفت، قیمت بنزین ۲۰ تومن افزایش پیدا می‌کرد.

👈 طراحی پیشنهادی پست قبل برای بازار بنزین بنحویه که دولت انگیزه دروغ گفتن نداره.

صد البته باید از دولت توقع شفافیت در مورد میزان مصرف تمام جایگاه‌های بنزین در هر روز رو داشت. قطعا شفافیت بهترین ابزار برای ایجاد اعتماد به دولته.
اما در کنار شفافیت، در طراحی مکانیسم بازار هم می‌شه انگیزه صداقت دولت رو افزایش داد.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

جمع بندی:
1️⃣ انتقال یارانه به سمت تقاضا، صرفا به افزایش یکباره قیمت اون کالا منجر می‌شه. اگه مواظب رشد نقدینگی باشیم، تورم نخواهیم داشت.
2️⃣ مکانیسم «شناورسازی قیمت بنزین» که در پست قبل پیشنهاد شد، به دولت انگیزه صداقت در مورد میزان مصرف روزانه بنزین رو می‌ده. اما از اهمیت شفافیت هم نباید غافل شد.