به نام خدا کافه اقتصاد تلاش میکند با زبان ساده و رویکرد تحلیلی به موضوعات اقتصادی ایران بپردازد و از قالبهای صرفا خبری و تکراری استفاده نکند. انتقاد و پیشنهاد: @AliBahador
📝برخی تصورات اشتباه در مورد ربا …✅ بدون شک مهمترین تعارض نظام پولی مدرن با اسلام مساله ربا است
📝برخی تصورات اشتباه در مورد ربا
✅ بدون شک مهمترین تعارض نظام پولی مدرن با اسلام مساله ربا است.
✅ تعریف ربا: از دید فقهای شیعه رایجترین نوع ربا در شبکه بانکی ربای قرضی است بدین معنا که در قرارداد قرض دادن (پول یا غیرپول) شرط شود که هر نوع منفعت دیگری (اعم از پولی و غیر پولی)علاوه بر بازگرداندن مال قرض داده شده به قرض دهنده برسد.
📌 یکی از اساتید میگفت اگر کسی به شما بگوید «فلان مقدار به من قرض بده تا سفر کربلا بروم و در فلان تاریخ به تو مبلغ را برگردانم و شما بگوئید به شرط اینکه برای من دعا کنی» این قرارداد ربا است چون در عقد قرض یک منفعت زیاده (دعاکردن) شرط شده است.
✅همانطور که معلوم است با این توضیح ربا« عقد قرض دارای شرط زیاده» بیشتر دارای ابعاد حقوقی است. در این بین بسیاری از تصورات رایج در جامعه وجود دارد که موجب میشود تصوراتی اشتباه در زمینه شناخت مصادیق ربا است رخ بدهد که در ادامه تلاش میشود سه مورد از مهمترین آنها تبیین شوند.
1⃣ نرخ سود بالا ربا است!!!: به نظر میرسد این تصور اشتباه ریشه در مذموم بودن یوژری (نرخهای بهره بالا و ظالمانه) در غرب و نیز عدم دقت در تفکیک بین قراردادهای ظالمانه و قراردادهای ربوی است.
2⃣گرفتن نرخ سود ثابت ربا است!!!: به نظر میرسد این تصور اشتباه نیز ریشه در برخی نظریهپردازیهایی دارد که بر خلاف پذیرفته شدن عقود با نرخ سود معین (مثلا فروش اقساطی یا مرابحه) در اسلام، غایت اقتصادی اسلام را فراگیرشدن عقود بدون نرخ سود معین و مشارکت معرفی کردهاند.
3⃣ عدم پذیرش قراردادهای حلال اما شبیه ربا!!!:
عدم توجه به تعریف و شرایط حقوقی تحقق ربا در اسلام باعث میشود اقتصاددانان و عموم مردم قراردادهای حلال اما شبیه به ربا (که عمدتا به لحاظ ماهیت حقوقی عقد قرض نیستند اما آثار اقتصادی شبیه به ربا دارند) برای آنها بیشتر فرمالیته و ظاهرسازی به نظر برسد. مثلا در قرارداد مرسوم به رهن خانه دو حالت را میتوانیم در نظر بگیریم
📌 حالت حرام«عقد قرض دارای شرط ضمنی اجاره یا سکونت»: مستاجر بگوید من پولی را به موجر قرض میدهم مشروط به اینکه بتوانم برای مدت معین در خانه سکونت کنم (علاوه بر بازگرداند پول در موعد معین که عقد قرض اقتضا میکند ) چون این عقد قرض مشروط به زیاده (سکونت) است ربا محسوب میشود.
📌حالت حلال«عقد اجاره با شرط ضمنی قرض الحسنه»: اگر موجر خانهای را با اجاره ناچیز به مستاجر اجاره بدهد مشروط به اینکه پولی را تاپایان مدت قرارداد به او قرض الحسنه بدهد اینجا عقد اصلی اجاره با شرط ضمنی قرض الحسنه (بر خلاف قبلی که قرض با شرط اجاره) است و ربا نیست.
✅اما نظام بانکی به غیر از چالش ربای قرضی با چالش نوع دیگری از ربا (ربای جاهلی) نیز رو به رو است. این نوع ربا زمانی محقق میشود که بدهی سررسید شدهای، به ازای تمدید و تاخیر در مهلت بازپرداخت، افزایش داده شود. مخالفت علمای شیعه با روشهای دریافت جریمه تاخیر در نظام بانکی عمدتا از این رو است.
📝کلام آخر
شناخت صحیح ربا نقش مهمی در انجام مبادلات صحیح در نظام بانکداری بدون ربا دارد و مطابق با فرمایش امیرالمومنین «الفقه ثم المتجر» وظیفه هر مسلمان شناخت این معامله تحریم شده است. بخش دیگری از انتقادات علما از شبکه بانکی، به عدم وقوف کارمندان بانک بر ابعاد قراردادی گفته شده و اجرا کردن صرف پول دادن و پول گرفتن در تسهیلات است.
📢پ.ن. «الفقه ثم المتجر» به شناخت احکام اسلامی پیش از تجارت اشاره دارد.
https://t.me/joinchat/AAAAAED_g5hVZzDS5565Rg