بررسی آثار و عوارض جانبی منفی تصمیمات زیست محیطی غیر فنی بر اقتصاد محیط زیست استان گلستان؛

بررسی آثار و عوارض جانبی منفی تصمیمات زیست محیطی غیر فنی بر اقتصاد محیط زیست استان گلستان؛

توسعه پایدار به معنی بکارگیری تمام ابزارها وامکانات اقتصادی اعم از کوه و دریا و جنگل و زمین و آب و ...جهت افزایش سطح رفاه نسل حاضر به شرطی که این اقدامات رفاه نسل آینده را محدود نسازد ، میباشد.
براساس این تعریف از توسعه پایدار بنا داریم آثار و عوارض جانبی غیر اقتصادی برخی از تصمیمات اتخاذ شده بر اقتصاد محیط زیست استان گلستان را بررسی کنیم.
اقتصاد محیط زیست بخشی از اقتصاد است که به ارزیابی مالی سیاستهای زیست محیطی می پردازد.در اقتصاد محیط زیست نظریه ای وجود دارد تحت عنوان EKC یا منحنی زیست محیطی کوزنتس.
این منحنی که بصورت Uوارونه است به توضیح ارتباط بین رشد اقتصادی و تخریب زیست محیطی می پردازد تحت این نظریه در سطوح اولیه توسعه اقتصادی،بین رشد اقتصادی و تخریب محیط زیست ارتباط مستقیمی وجود دارد یعنی افزایش رشد اقتصادی تخریب محیط زیست را نیز بهمراه دارد اما در سطوح بالای توسعه اقتصادی این ارتباط معکوس میشود و مردم دیگر به محیط زیست بعنوان یک کالای لوکس نمی نگرند و حتی با تشکیل سازمانهای مردم نهاد قصد حمایت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن را دارند.
در این نگارش سعی داریم به آثار زیست محیطی طرح انتقال آب از شهرستان علی آباد کتول به نقاط دیگر و نیز الحاق پارک گلستان به استان مجاور بپردازیم و عوارض ناشی از اتخاذ اینگونه تصمیمات غیرفنی را بررسی کنیم.
طرحهای انتقال آب در کشور غالبا سبب خشک شدن رودخانه ها و تالابها ، به خطر افتادن محیط زیست و تنوع جانوری و گیاهی می شود.
از طرفی اجرای اینگونه پروژه های ناکارامد سبب ایجاد نارضایتی عمومی و بروز اعتصابات گسترده و بعضا درگیریهایی تحت عنوان جنگ آب می گردد که پیش بینی هزینه های اجتماعی آن کار چندان دشواری نیست!!!!!
سابقه تاریخی انجام اینگونه طرحها حکایت از تحمیل خسارات زیست محیطی فراوانی به منطقه مبدا دارد که خشک شدن چشمه سارها و رودخانه ها و تهی شدن سفره های زیرزمینی تنها بخشی از آن است اما آنچه که مهم است در دهه های اخیر به بهانه های واهی ایجاد اشتغال در یک استان دیگر و به پشتیبانی لابی های قدرتمند سیاسی کوتاه ترین راه را که اتفاقا همیشه بدترین راه است را انتخاب کرده و با انتقال آب به ثروتمند کردن منطقه مقصد در ازای فقیر کردن منطقه مبدا می پردازند.!!!
در حالیکه برای مهار بحران کم آبی راهکارهای منطقی و اقتصادی فراوانی وجود دارد که در همین کانال هم در مبحث آب مجازی به آنها پرداخته ایم.
در استان گلستان بطور عام و شهرستان علی آباد کتول بطور خاص بخش عظیمی از شهروندان از طریق فعالیت در بخش کشاورزی امرارمعاش می کنند. لذا انتقال آب از منطقه کمالان و نیز سرچشمه های زرینگل به نقاط دیگر علاوه بر تحمیل معضلات زیست محیطی بر مردم این منطقه ، معیشت بخش کثیری از این شهروندان را نیز به خطر خواهد انداخت.
درحالیکه استان با کاهش ۲۱درصدی بارش نزولات جوی نسبت به میانگین بلندمدت خود مواجه است اجرای این پروژه های نافی اصول اقتصاد محیط زیست نیز مزید بر علت بوده و قهقرای اقتصادی این شهرستان را چه بسا نزدیکتر کند.
بر این اساس باید قبل از اجرای چنین پروژه هایی حتما طی مطالعات اقتصادی عوارض و منافع آن را تحلیل کرده و چنانچه منافع بر هزینه های اقتصادی و غیر اقتصادی غلبه کرد نسبت به اجرای آنها اقدام گردد.
از سری تصمیمات غیر فنی دیگر که البته در حال حاضر تنها در حد شایعات باقی مانده است طرح الحاق پارک ملی گلستان به استان مجاور است.
در حال حاضر ۶۵ درصد از مساحت ۹۱۸۹۰ هکتاری این پارک در محدوده استان گلستان واقع شده است که اهمیت ویژه ای به جایگاه استان گلستان چه در داخل و چه در خارج از کشور بخشیده است.
لذا الحاق این پارک به استانهای مجاور علاوه بر اینکه به هویت استان گلستان خدشه وارد می سازد منافع اقتصادی و غیراقتصادی که استان گلستان با برنامه ریزی مناسب می تواند از ناحیه این پارک به خود اختصاص دهد را نیز با خطر‌ مواجه می سازد.
چرا که این پارک یکی از منحصر به فردترین پارکهای حیات وحش در جهان است و مورد توجه خیل عظیمی از گردشگران و پژوهشگران داخلی و خارجی می باشد.
لذا متمنی است با توجه به نکات مطروحه در این تحلیل مسئولین خدوم استان گلستان به پدیده های زیست محیطی توجه بیشتری مبذول فرمایند.

دکتر یاسر رخشان
اقتصاددان و استاد دانشگاه


t.me/eghtesadegolestan