‍ ‍ ❇️ عزت ملی از منظر مفاهیم اقتصادی. دکتر یاسر رخشان (بلوکی)

‍ ‍ ❇️ عزت ملی از منظر مفاهیم اقتصادی
دکتر یاسر رخشان(بلوکی)

تصویر زیر مربوط به یک باشگاه تنیس (تفرجگاه) در مالکیت اتباع انگلیسی در یکی از محلات آبادان قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی می باشد.
نکته ای که در این تصویر وجود دارد و شاید ذهن و روح هر ایرانی غیور ( در وضعیت طبیعی) مشغول خود سازد عبارت حک شده بر ردی تابلوی زیرین است با عنوان "ورود ایرانی و سگ‌ممنوع "
جمله ای که البته بسیار ناراحت کننده است و خود به تنهایی مسبب ایجاد معرکه فراوان در فضای مجازی شده تا به میدانی جهت حمله طرفداران وضعیت حال کشور علیه منتقدین اقتصادی باشد که اگرچه بعد از انقلاب شرایط اقتصادی کشور بنا به دلایل عدیده اعم از جنگ و تحریم و ... نا بسامان بوده لکن عزت ملی به کشور برگردانده شده است. و در واقع یکی از مهمترین دلایل وقوع انقلاب اسلامی از منظر تئوریسین های انقلاب و انقلابیون سال ۵۷ هم شعارهایی از جنس عزت ملی در کنار دیگر آرمانها بوده است.
گذشته از واقعی بودن عبارت (ورود ایرانی و سگ ممنوع) یا جعلی بودن آن (حاصل طراحی های فتوشاپی) یک نکته با توجه به مفاهیم اقتصادی کالاهای لوکس و ضروری قابل بررسی است .

در اقتصاد کالاها و خدمات بر اساس میزان درآمد و ثروت فرد بطور نسبی و نه مطلق به کالاهای لوکس و ضروری تقسیم می شوند.
کالای ضروری کالایی است که فرد آن را در هر قیمت و با هر سطح درآمدی تقاضا خواهد کرد در مقابل، کالای لوکس به کالایی می گویند که فرد آن را در سطوح درآمدی بسیار بالا تقاضا خواهد کرد
مثلا برای دهک اول جامعه که جزو فقیرترین افراد کشور است شاید سیب زمینی یک‌کالای ضروری باشد و خرید یک جفت کفش برای مناسبت عید نوروز یک کالای لوکس و غیر ضروری تلقی شود اما همان یک‌جفت کفش برای کسی که در دهک پنجم قرارداده یک کالای ضروری باشد یعنی فرد در دهک پنجم برخود لازم میداند که در هر عید نوروز حداقل یک جفت کفش خریداری کند.
به موازات آن حفاظت از محیط زیست را میتوان نام برد . برای یک شخص فقیر و مسکین شاید تخریب جنگل و قطع درختان به منظور تامین سوخت و یا تعریض اراضی کشاورزی چندان اهمیت نداشته باشد و حفظ منابع طبیعی و محیط زیست برایش حکم یک کالای لوکس را داشته باشد لکن همین حفظ درختان و محیط زیست برای فردی که در دهک ۸ به بالای جامعه قرار دارد حکم یک کالای ضروری را داشته باشد و قطع درختان بسیار مذموم و نکوهیده باشد.
و حتی مفاهیمی همچون عزت ملی ، برای یکی فردی که حتی قادر به تامین نیازهای اولیه زندگی خود نیست قطعا مفاهیمی مانند عزت ملی واژه های نامانوس و ناشناخته ای خواهد بود و برای افرادی که از سطح متوسط زندگی بهره مند هستند این واژه ها معنا پیدا خواهد کرد

بنابراین این شرایط درآمدی و سطح کیفی زندگی است که مرز بین کالاهای لوکس و ضروری را تعیین میکند.
حال برگردیم به شرح تصویر:
در این تصویر( جدای از صحت یا عدم صحت آن ) و موارد مشابه آن برخی از افراد معتقد هستند که عزت ملی ایرانیان مورد هجمه و هدف قرار گرفته (که در صورت صحت تصویر قطعا اینگونه است) و یکی از دلایل وقوع انقلاب اسلامی را ناشی از چنین مسائلی می دانند .
اما اگر بپذیریم که واقعا بحث عزت ملی برای ایرانیان قبل از انقلاب تا آن درجه حائز اهمیت بوده که سبب شده برای دستیابی به آن (در کنار پیگیری سایر آرمانها) دست به انقلاب بزنند باید بپذیریم از نظر اقتصادی هم اغلب ایرانیان از سطح متوسط به بالای کیفیت زندگی (نسبت به الان) برخوردار بودند که دستیابی به عزت ملی تا آن اندازه برایشان توجیه داشته است که حاضر به سرنگونی رژیم شدند!
حال سوال اینجاست که در حال حاضر مقوله عزت ملی برای چند درصد افراد جامعه اهمیت دارد و اگر همین شرایط ادامه یابد در سالهای آینده وضع به چه نحوی خواهد بود؟
آیا برای میلیونها جوان مجرد پا به سن ازدواج گذشته( ولی به دلیل فقر شدید امکان تشکیل زندگی را ندارند) همانند جوانان اوایل انقلاب این مفهوم بازهم معنا پیدا میکند؟
آیا برای میلیونها جوان متخصص بیکار ایرانی مقوله عزت ملی قابل تعریف است ؟
و دهها سوال دیگر ...
از طرفی اگر فرمایشات حضرت امام در اوایل انقلاب را مورد بازخوانی قرار دهیم و آنها را با شرایط کنونی جامعه مورد مقایسه قرار دهیم قطعا شاهد انحرافی ناخواسته از نقطه هدف انقلاب در حوزه اهداف اقتصادی می شویم.
بنظر در شرایط حساس کنونی زمان به زیان ما در حال گذر است و هرچه سریعتر باید نسبت به اصلاح امور اقتصادی مبادرت نمود. یکی از راهکارهای اصلاح امور اقتصادی مقاوم سازی اقتصاد ملی و بازتعریف راههای تامین منافع ملی در" اقتصاد جهانی " است.!

@eghtesadegolestan