درونزایی «پولی و نرخ بهره» و منحنی تقاضای کل

درونزایی "پولی و نرخ بهره" و منحنی تقاضای کل

در گذشته یادآوری گردید که منحنی تقاضای کل در برخی موارد در کشور بر مبنای حرکت همگام "تورم" و "تقاضا" تبیین گردیده است. این امر بخصوص در دوره سال 1380 الی 1386 که اوج ثبات اقتصادی کشور بود، مشاهده گردید.

در آینده بیشتر از منحنی LM نزولی خواهم گفت. این امر بخصوص در شرایط تورمی و زمانی که کشش درآمدی تقاضای تسهیلات بالاتر از کشش درآمدی تقاضای پول باشد، صدق میکند.

بخاطر دارید نزولی بودن منحنی تقاضای کل از رابطه زیر حاصل میگردید:
افزایش سطح عمومی قیمت‌ها مجب کاهش حجم حقیقی پول گردیده ، نرخ بهره اسمی افزایش می یابد و این امر موجب کاهش سرمایه گذاری و در نتیجه کاهش تقاضای کل میشود. این تحلیل در فضای درونزایی پول و نرخ بهره کاملا متفاوت است. به تحلیل زیر توجه کنید :

تصور کنید سطح عمومی قیمت هادر اقتصاد کشور افزایش یابد(که البته خیلی نیاز به تصور ندارد زیرا تورم جزئی از زندگی ایرانیان است). حال واقعا حجم حقیقی پول کاهش می یابد؟

به آمارهای بانک مرکزی توجه کنید. رشد نقدینگی از رشد سطح عمومی قیمت‌ها در ایران بالاتر بوده و بنابراین حجم پول را نباید ثابت و برونزا تصور نمود. بلکه حجم حقیقی پول در ایران افزایش یافته است. این اولین نقض در نظریه تقاضای کل در ایران می باشد.

حال تصور کنید حجم پول را ثابت و برونزا فرض مینمودیم. آیا کاهش حجم حقیقی پول واقعا موجب افزایش نرخ بهره اسمی میگردد؟

تصور اشتباه رایج آن است که به این سوال پاسخ مثبت دهیم اما نرخ سود (بهره) در اقتصاد ایران بر اساس انگیزه سفته بازانه بانکها و مشتریان آنها در سطح بالا مانده است و آنچیزی که در اقتصاد کشور عیان است این نکته می باشد که حجم حقیقی پول با وجود افزایشی بودن به کاهش نرخ بهره منتج نشده است.

این مسئله لزوم توجه به درونزایی تعیین نرخ بهره را بیش از پیش مطرح می نماید.

حال تصور کنید بر طبق نظریه نرخ بهره اسمی افزایش میافت، آیا سرمایه گذاری در چنین کشور تورمی و با نبود اطمینان از آینده واقعا وابسته به نرخ بهره اسمی است؟ آیا در دهه 80 که نرخ بهره اسمی بالا بود، سرمایه گذاران در فضایی تورمی آن دوران به نرخ بهره حقیقی بیشتر توجه نمینمودند؟

آیا در فضای تورمی و ثبات اقتصادی دهه 80، وام گیری حتی به قصد سرمایه گذاری به صرفه نبود؟

در انتها باید گفت که فضای اقتصاد کلان نوین، بسیاری از مباحث قبل را نیازمند بازنگری مینماید.

لازم به ذکر است مباحث پیشرفته و تخصصی "درونزایی پولی و نرخ بهره" در کتابی که با همین عنوان در حال نگارش می باشد، در نیمه نخست سال آتی در دسترس علاقه مندان قرار خواهد گرفت.

عباس دادجوی توکلی

@interestratemoney