«در جست‌وجوی رویان آبی». هرچندکه سیستم دانشگاهی بی رمق مابرای آن هیچ ارزشی قائل نشود

«در جست‌وجوی رویان آبی»
@WaterDiplomacy

اینکه نسل جدید دانشجویان رشته علوم آب، به جای آنکه تنهابرای داشتن مقالاتISI دغدغه داشته باشند، دست به قلم شده و برای مردم،جامعه و سیاستگذاران شان می نویسند بسیار ارزشمنداست. هرچندکه سیستم دانشگاهی بی رمق مابرای آن هیچ ارزشی قائل نشود. یادداشت ذیل، نوشته نفر اول کنکور کارشناسی ارشد 1396 گرایش منابع آب کشور است. خواندنش را قویاً توصیه می کنم.
—————————-
✅ تا یک دهه پیش، صحبتی از مسئله دریاچه ارومیه مطرح نبود. در آن سال‌ها مباحث و رویکردها به موضوع آبی، تماماً رویکردهای مهندسی و بهینه‌سازی‌های اقتصادی بودند. تنها هدف از پروژه‌های آبی ایجاد توسعه بود؛ اما مفهوم توسعه به اشتباه تنها در بعد اقتصادی آن تعبیر می‎شد.

✅ چند سال بعد، ماحصل رویکرد تک‌بعدی صرفاً مهندسی و بهینه‌سازی‌های اقتصادی در طرح‌های آبی نمایان شدند. دریاچه ارومیه کاملاً خشک شد و مسائل اجتماعی پیرامون آب و تنش‌های آبی در مسائل آبی دیده ‌شد، اما متأسفانه ما شاهد تغییر چشم‌گیری در رویکرد دانشگاه‌ و اساتید مطرح آن با توجه به مسائل آبی جدید کشورمان نبودیم.

✅ مسائل آب مداوم در حال تغییر است؛ جنس و نوع مسائل امسال آب با مسئله آب پنج سال پیش متفاوت هستند؛ اما متأسفانه جزوات، روش‌های تدریس و رویکرد اساتید هیچ تغییر نمی‌کنند و همان رویکردهای بعضاً منسوخ‌شده سال‌های قبل در تدریس باقی مانده‌اند.

✅ سؤالی که ذهن نگارنده را به‌عنوان یک دانش‌آموخته فارغ‌التحصیل آب مشغول کرده، این است که نقطه اتصال مسائل آبی و دانشگاه در سیستم آموزش عالی ایران کجاست؟ چرا موضوعات تدریس شده در علوم آب، جواب‌گوی مسائل بیرون و عملی آب که روزانه می‎شنویم و می‌بینیم نیست؟

✅ موضوع اینجاست که مسائل آبی، مسائل فراتکاملی هستند. به همین دلیل امروزه دنیا به این درک رسیده است که این مسائل با رویکرد صرفاً مهندسی قابل مدیریت و تثبیت نیستند که البته این به لطف سال‌ها سعی و خطا در تفهیم صورت مسائل آبی و درک ابعاد اجتماعی، سیاسی، تاریخی و حتی اخلاقی فراموش شده این مسائل است.

✅ دراین‌باره باید مثالی زد؛ پس از پنج سال تلاش هدفمند (ولی نه لزوماً درست) آنچه که اتفاق افتاده این است که مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در پنل هم‌اندیشی کنفرانس حکمرانی دانشگاه شریف در پاسخ به سؤالی مبنی بر تبیین مسئله فعلی و جاری دریاچه، صراحتاً بیان می‌کنند که مسئله آب دریاچه ارومیه، مسائل اجتماعی پیرامون آب هستند و نه ابعاد مهندسی.

✅ با توجه به لزوم حضور دانشگاه، این تغییر در رویکرد سیاست‌گذاری و مدیریت آب در کشور باید از دانشگاه شروع شود؛
اما متأسفانه گروه‌های مرتبط با آب همچنان با چاپ مقالات متعدد و با تئوری‌های دنیاپسند از مسائل عملی دور هستند. چرا حتی دانشگاه‌های مادر و مطرح کشور قدم عملی و بنیادی بر نداشته‌اند تا نشانی از تغییر رویکرد متناسب با مسائل روز کشور در آن‌ها دیده شود؟

✅ به‌عنوان یک «دانش» آموخته جوان و دغدغه‌مند به این وسیله به دنبال ارسال پیامی هستم: «دانش در دانشگاه‌های ایران مشخصاً در زمینه آب، متناسب با نیاز روز کشور شکل نمی‌گیرد. لذا دور از ذهن نیست که سیاست‌گذاران آب، برای حل مسائل آبی بر دانش جوانان دانش‌آموخته آب حسابی باز نمی‌کنند و به‌ناچار باید دست‌ به دامن هلند (برای هیرمند)، آلمان (برای زاینده‌رود)، استرالیا (برای دریاچه ارومیه) شوند. این در حالی است که سالانه با انباشت فارغ‌التحصیلان کم‌توان در تحلیل مسائل آب روبه‌رو هستیم.»

✅ همان‌طور که وزیر علوم و معاون علمی و فن‎آوری ريیس جمهور به رشته‌های نانو نگاه می‌کنند باید به رشته‌های آب هم نگاه کنند تا در یک بازه کوتاه‌مدت یک «رویان آبی» در کشور متولد شود. شروع آن هم نیازمند ایجاد فضای مناسب،در جهت تغییر رویکردهاست

✅ لذا در دانشگاه‌ها، نیازمند ایجاد فضای مناسب، در جهت تغییر رویکردهای صرفاً مهندسی و مدلسازی‌های تک‌بعدی هستیم. نیاز امروز مسائل آب کشور آشنایی دانشجویان رشته آب با سایر علوم مرتبط با این رشته است. نیاز است که اساتید علوم اجتماعی و علوم سیاسی که در خصوص محیط‌زیست و آب کار کرده‌اند به دانشگاه‌های آب بیایند و با کمک دانش آبی ما در دانشگاه آب و علوم دیگر، فضای جدیدی بین‌رشته‌ای با علوم مرتبط آب ایجاد کنیم

✅ در ورزنه شاهد آن بودیم که علاوه بر مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی، ابعاد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی هم با مسائل آب گره خورده‌ است. در دانشگاه‌های ما اما هیچ اثری از این تغییر دیدگاه مشاهده نمی‌شود.

✅ به قول یکی از اساتید حوزه آب «مدیریت منابع آب صرفاً آب نیست، بلکه کل حیات، تمدن و زندگی بشر است.» لذا مسئولیت ما دانش‌آموختگان بسیار سنگین است...

سیده زهرا قریشی (دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب)

http://sobhe-no.ir/newspaper/535/7
@WaterDiplomacy