به بهانه سفر مرشایمر به ایران:. نه به منع تسلیحات هسته‌ای، اما چرا؟

به بهانه سفر مرشایمر به ایران:
نه به منع تسلیحات هسته ای ، اما چرا؟

در پایان ماه مارچ سال 2017 سازمان ملل نشستی را بر پا کرد که بر اساس آن جهان به سمت تدوین معاهده جدیدی با عنوان منع تسلیحات هسته ای گام بر میداشت و این به معنای حرکت به سمت جهانی بدون سلاح هسته ای است. ولی قدرتهای بزرگ از جمله امریکا و روسیه و در مجموع35 کشور به این نشست نه گفتند. اما چرا؟اصلی ترین دلیلی که از سوی مخالفان این معاهده ذکر شد غیر واقع گرایانه بودن آن است.آنها معتقد هستند که این معاهده نمیتواند مسیری عمل گرا را تعقیب کند و از کارایی لازم برخوردار نیست. فراتر از آنچه که به زبان آورده شده است دلایلی وجود دارد که چرا این 35 کشور و قدرتهای هسته ای به این معاهده نه گفته اند.
تعطیلی کلوپ قدرتهای بزرگ:
تبدیل شدن به یک قدرت متوسط در روابط بین الملل کار سختی است اما به هر صورت شدنی است، امروز منطقه ای از جهان وجود ندارد که نتوانیم در آن حداقل یک قدرت متوسط را ببینیم. اما تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ بدون داشتن سلاح هسته ای غیر ممکن است. همچنانکه برای وارد شدن به کلوپ های ویژه ثروتمندان داشتن مقدار مشخصی از پس انداز ضروری است، سلاح هسته ای نیز نقش مشابهی را برای وارد شدن به کلوپ قدرتهای بزرگ بازی می کند. معاهده منع تسلیحات هسته ای نه تنها به این معنی است که میخواهند شما را از کلوپ بیرون کنند، بلکه میخواهند کلوپ را نیز تعطیل کنند.
میرشایمر میگوید در جهان آنارشیک روابط بین الملل گودزیلا بودن بهتر از بامبی بودن است.تعطیل شدن کلوپ قدرتهای بزرگ این قدرت ها را در معرض رقابت با قدرتهای متوسطی قرار میدهد که بخشی از جاه طلبی آنها به وسیله ترس از سلاحهای اتمی مهار شده بود و با از بین رفتن این خطر جسارت این دولتها نیز افزایش میابد.
نه به مذاکره، بله به جنگ:
قدرتهای بزرگی که با شکل گیری سلاحهای هسته ای مذاکره و رقابت همراه با همکاری را به جنگ ترجیح داده بودند با نبودن این سلاحها ممکن است به این نتیجه برسند که میتوانند هزینه های احتمالی ماجراجویی نظامی را تحمل کنند.چنین شرایطی جهان را به روزهای پیش از پایان جنگ جهانی دوم بازمیگرداند.زمانی که قدرتهای اصلی به سادگی وارد جنگ میشدند و صلح بین آنها یک پیش آمد اتفاقی تصور میشود.
عقلانیت شکل گرفته در روابط بین الملل این دولتها را به این نتیجه میرساند که از آرامش نسبی حال حاضر حفاظت کنند و خوشحال باشند که به لطف سلاحهای هسته ای میتوانند با رقبای خود همکاری کنند.جهان سلاحهای هسته ای جهانی است که در آن رقابت و همکاری شانه به شانه یکدیگر پیش میروند، چون رقبا چاره ای جز تحمل یکدیگر ندارند.
خداحافظی با آینده روشن:
قدرتهای متوسطی مانند ژاپن و استرالیا که با این معاهده مخالفت کرده اند با شکل گیری جهان بدون سلاحهای هسته ای، خود را بین قدرت هایی میبینند که رقابتی کنترل نشده را دنبال میکنند و امنیت نظامی مجددا به محور روابط بین الملل تبدیل میشود. این به معنای در خطر قرار گرفتن بهره مندی اقتصادی است که در طول سالهای صلح نسیب این کشورها شده است و در شرایط مبهم فقدان سلاحهای هسته ای آنها باید توانایی نظامی خود را بیش از پیش تقویت کنند و با روابط اقتصادی با ثبات دنیای پیشین خداحافظی کنند.
چه کسانی به این معاهده بله گفتند؟
بررسی لیست کشورهایی که به معاهده رای مثبت داده اند نشان میدهد که آنها قدرتهای کوچکی هستند که تقریبا چیزی برای از دست دادن ندارند و رای مثبت به این معاهده میتواند تصویری مثبت از صلح خواهی و خیراندیشی را برای آنها به ارمغان بیاورد و یا کشورهایی هستندکه خواهان به چالش کشیدن نظم موجود در نظام بین الملل بوده و یکی از این موانع آنها انحصار سلاح اتمی در دست قدرتهای بزرگ است.

نویسنده:منوچهر شفیعی، کارشناس ارشد روابط بین الملل

@socialsciencethinktank