📜🕯🖋 مهمترین سند تاریخی از جایگاه و گستره‌ی زبان پارسی در آناتولی (ترکیه‌ی امروزی)

📜🕯🖋 مهمترین سند تاریخی از جایگاه و گستره‌ی زبان پارسی در آناتولی (ترکیه‌ی امروزی)

✅ وحید بهمن/ این سند ارزشمند تاریخی با قدمتی حدود ۶۲۰ سال بخشی از کتاب "بزم و رزم" به قلم عَزیز بنِ اردشیرِ استرآبادی، [مرگ: بعد از ۸۰۰ هجری قمری] تاریخ نویس نامدار قرن هشتم هجری است. وی این کتاب را به زبان پارسی و در زمان حضور در دربار قاضی بُرهان‌الدّین احمد [تولد: ۱۳۴۵ میلادی، مرگ: ۱۳۹۸ میلادی] حاکمِ سیواس [شهری در ترکیه امروزی] نوشته است که شامل حوادث تاریخی دوران حکومت قاضی برهان‌الدین است. لازم بذکر است اردشیر استرآبادی پیش از حضور در سیواس و دربار قاضی برهان‌الدین سال های زیادی را در تبریز و در دربار سلطان احمد جلایری سپری کرده بود. وی از نزدیکان و معتمدین هر دو حاکم مذکور بود.

🔸اردشیر استر آبادی در کتاب بزم و رزم از تمایل خود برای نوشتن این کتاب به زبان عربی خبر می‌دهد اما با ذکر دلایل مهمی از جمله اینکه اکثر اهالی و باشندگان آناتولی (ترکیه امروزی) زبان فارسی را می‌دانند و به این زبان سخن می گویند و تمام احکام دولتی و دفاتر احکام و محاسبات در آناتولی به زبان فارسی است و نیز با توجه به فرمان حاکم سیواس امیر برهان‌الدین قاضی، ترجیح داده است تا کتابش را به پارسی بنویسد که همگان از آن بهره بگیرند.

https://goo.gl/xpwVs8

🔸رونویسی نوشته‌ی اردشیر استرآبادی اینگونه است:

"...اما چون جمهور اهالی ممالک روم به زبان فارسی مایل و راغب بودند و اغلب سُکَّان[جمع ساکن، ساکنان و باشندگان] و قُطَّان[جمع قاطن در معنی مقیمان] آن بلاد به لغت دری قایل و ناطق و جمیع اَمثِلَه[جمع مثال، مثال ها] و مَناشیر[جمع منشور، فرمان ها و احکام شاهی و سلطانی] و مکاتبات و محاسبات و دفاتر احکام و غیر آن بدین لغت مستعمل و متداول و دواعی و خواطر همگان به نظم و نثر پارسی مصروف و مشغول… مبنی بر این مصلحت و بفرمان مطاع [امیر برهان‌الدین قاضی] بر انجمله بارز شد که این کتاب به زبان پارسی مسطور گردیده… تا فواید آن میان خاص و عام شایع و مُستَفیض شود و منافع و مُستَودَعَات [جمع مستودع، به امانت گذاشته شده] آن جمله را مفهوم و مُستَفاد گردد..."

🔸 از طریق لینک زیر تصویر برگ یادشده از نسخه خطی کتاب بزم و رزم را مشاهده بفرمایید.👇

https://goo.gl/o3wuxb

🔸 نسخه‌ی خطی که در این جستار از آن بهره گرفته‌ام کهن‌ترین نسخه‌ی خطی کتاب بزم و رزم است که در ماه رجب سال ۸۰۰ هجری قمری و در زمان حیات اردشیر عزیز استرآبادی توسط خلیل سلطانی در شهر سیواس ترکیه رونویسی شده است و هم اکنون به شماره بایگانی ۳۴۶۵ در کتابخانه آیاصوفیه شهر استانبول نگهداری می شود.

🔸از طریق لینک‌های زیر تصویر برگ نخست و پایانی نسخه‌ی خطی کتاب بزم و رزم را مشاهده بفرمایید.👇

https://goo.gl/bSYALS

https://goo.gl/KUk2t8

🔸لازم به توضیح می‌دانم تصاویر این نسخه خطی ارزشمند برای اولین بار به فضای پژوهشی کشورمان ارائه می‌گردد.

🔸 این کتاب در سال ۱۹۲۸ میلادی به همّت استاد "محمّد فواد کوپریلی زاده" رونویسی و در شهر استانبول چاپ شده است

🆔 @Ir_Bahman