‍ ☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘..۴ بهمن زادروز احمد بیرشک

‍ ☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘

۴ بهمن زادروز احمد بیرشک

( زاده ۴ بهمن ۱۲۸۵ باجگیران -- درگذشته ۱۴ فروردین ۱۳۸۱ تهران) ریاضیدان، تقویم نگار، پژوهشگر تاریخ علم

احمد بیرشک در دوران کودکی به دلیل شغل پدر در باجگیران پرورش یافت و نزد پدر آموزش‌های پایه و همچنین زبان فرانسه را فراگرفت. پس از آن به مشهد رفت و در مدرسه احمدیه، در آزمونی که مدیر مدرسه از وی به عمل آورد، وارد کلاس چهارم شد ولی پس از سه ماه به تشخیص معلم به کلاس پنجم انتقال یافت. پس از مدتی تحصیلات خود را در مدرسه آلیانس فرانسوی (یکی از سه مدرسه فرانسوی زبان تهران) با حضور در کلاس هفتم ادامه داد.
پس از پایان دوره دبیرستان در مهرماه ۱۳۰۸ به دارالمعلمین عالی در رشته ریاضیات وارد شد و پس از آن به خدمت وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه درآمد. پس از آن نیز مدتی در ساری به تدریس ریاضی، فیزیک، علوم طبیعی و زبان از کلاس اول تا ششم متوسطه، مشغول شد.
وی مدتی رئیس ادارهٔ استخدام شهرستان‌ها در کارگزینی وزارت فرهنگ و مدتی رئیس کارگزینی دانشگاه تهران بود.
در سال ۱۳۲۱ پس از آنکه دانشگاه تهران از وزارت معارف جدا شد وی به‌ عنوان رئیس دانشگاه تهران برگزیده شد. در سال ۱۳۲۲ مقاله معروف «نقد قانون دانشگاه» را به نگارش درآورد.
پس از آنکه در سال ۱۳۲۴ دانشگاه تهران دوباره به وزارت معارف بازگردانده شد ، منوچهر اقبال ریاست دانشگاه را برعهده گرفت و استاد بیرشک از شغل اداری دانشگاه تهران کناره گیری کرد و به تدریس در پلی تکنیک و دانشسرای عالی مشغول شد. در این دو دانشگاه وی به مدت ۱۸ سال درس مناظر و مرایا (پرسپکتیو) را تدریس کرد. او در دانشسرای عالی با استادانی چون غلامحسین رهنما، بدیع‌الزمان فروزانفر، شفق، دکتر لوئی لونگ، گابریل یاریئر، آشنا شد و از آنها بهره برد.
وی همچنین چندین بار برای مطالعه در مورد سیستم آموزشی به فرانسه، انگلستان و آمریکا اعزام شد.
در سال ۱۳۴۱ در زمان وزارت دکتر پرویز ناتل خانلری به معاونت وزارت فرهنگ رسید و همچنین با دانشگاه صنعتی شریف ( آریامهر سابق ) در ویرایش متون ریاضی و فیزیک همکاری کرد.
یکی از بزرگترین خدمات احمد بیرشک به جامعه فرهنگی ایران بنیانگذاری مدارس هدف بود.
احمد بیرشک و تنی چند از یارانش (احمد دیانی، احمدرضا قلی‌زاده، محمد قاضی نوری، علی متمدن، تقی هورفر، احمد انواری) در تاریخ ۲ خرداد ۱۳۲۷ (برابر با ۲۳ ماه مه ۱۹۴۸ میلادی) با سرمایه‌ای اندک (۳۵۰۰۰ تومان) اولین مدرسه هدف (مخفف هنر، دانش و فرهنگ) را بنیان نهادند. گروه فرهنگی هدف، متشکل از چهار دبستان دخترانه و پسرانه و چهار دبیرستان تا سال انحلال یعنی ۱۳۵۸ بیش از شانزده هزار دانش آموز دیپلمه پرورش دادند.
وی در سال ۱۳۷۰ بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی را بنیان‌گذارد و تا سال ۱۳۷۷ ریاست آن را برعهده داشت. در این سال وی با دریافت لوح تقدیر ریاست جمهوری به عنوان استاد نمونه شناخته شد و از دانشگاه شهید بهشتی دکتری افتخاری ریاضیات دریافت کرد.
او علاوه بر دانشنامه بزرگ فارسی، در تألیف دانشنامه ایرانیکا، فرهنگ کامل انگلیسی - فارسی تألیف عباس آریان‌پور و منوچهر آریان پور، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و دانشنامه ایران و اسلام، همکاری داشته‌است.
تقویم دکتر بیرشک، برخلاف تقویم‌های پیشین از دوره‌های ۳۳ ساله (هفت دورهٔ ۴ ساله و یک دورهٔ ۵ ساله) تشکیل نشده، بلکه از دوره‌های ۲۸۲۰ ساله تشکیل شده‌است. هر دوره به زیر دوره‌های ۱۲۸ یا ۱۳۲ ساله تقسیم می‌شود، که هرکدام از آنها نیز به زیر دوره‌های ۲۹، ۳۳، یا ۳۷ ساله تقسیم می‌شوند که در هرکدام سالهای مضرب ۴ غیر از آخرین‌شان کبیسه است. هر سال ۱۲ ماه دارد که شش‌تای اول ۳۱، پنج‌تای بعد ۳۰، و ماه آخر بر حسب کبیسه بودن یا نبودن ۲۹ یا ۳۰ روز دارد.
دکتر احمد بیرشک سرانجام در ۹۵ سالگی چشم از جهان فروبست.

‎🆔 @bargi_az_tarikh

#برگی_از_تقویم_تاریخ

☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘