☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘.. سالروز قیام ۳۰ تیر
☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘
سالروز قیام ۳۰ تیر
اصطلاح ۳۰ تیر در فرهنگ سیاسی اخیر ایران به وقایعی اشاره دارد که در تیرماه ۱۳۳۱ در زمان نخست‌وزیری محمد مصدق در سراسر ایران رخ داد. یک سال پس از این رویداد به دستور محمد مصدق روز ۳۰ تیر تعطیل رسمی اعلام شد. انتخابات دورهٔ هفدهم مجلس ملی به دلیل دخالت‌های ارتشیان و دربار به تشنج کشید و کار بجایی رسید که پس از انتخاب ۸۰ نماینده، دکتر مصدق دستور توقف انتخابات حوزه‌های باقی‌مانده را صادر کرد. دکتر مصدق برای جلوگیری از کارشکنی‌های ارتش، درخواست انتقال وزارت جنگ به دولت را از شاه عنوان کرد. این درخواست از طرف شاه رد شد. به همین دلیل دکتر مصدق در ۲۵ تیرماه ۱۳۳۱ از نخست‌وزیری استعفا داد. مجلس، قوام‌السلطنه را به نخست‌وزیری انتخاب کرد و او با صدور بیانیهٔ شدیداللحنی نخست‌وزیری خود را اعلام کرد.
کاشانی زمانی از این جریانات اطلاع یافت که قوام با اعلامیهٔ شدیداللحنی آزادی‌های سیاسی را محدود کرد و با ارعاب و تهدید مردم، مراکز حساس شهر را به اشغال نیروهای نظامی درآورد. کاشانی در صدور اعلامیه‌ای مردم را تهییج کرد؛ این در حالی بود که دکتر مصدق به احمد آباد محل اقامت خود رفته بود. در روز ۲۹ تیر ماه کاشانی اعلام کرد که «اگر قوام نرود اعلام جهاد می کنم و خودم کفن پوشیده با ملت در پیکار شرکت میکنم.» پس از این موضع‌گیری، در سی‌ام تیرماه بازار تعطیل شد و مردم به خیابان‌ها ریختند و خواستار سرنگونی قوام السلطنه شدند. مردم را به گلوله بستند و عده‌ای کشته شدند. شاه، وزیر دربار خود را نزد کاشانی فرستاد تا با دادن امتیاز او را به سکوت وادار کند؛ اما کاشانی به وزیر دربار گفت: «اگر بی درنگ دکتر مصدق بر سر کار باز نگردد، شخصاً به خیابان رفته و مبارزه مردم را مستقیماً متوجه دربار میکنم.»
مردم ایران که از برکناری دکتر مصدق خشمگین بودند، در پی چهار روز تظاهرات در حمایت از دکتر مصدق، که به کشته شدن ۱۸۰ نفر در سراسر ایران انجامید، موفق به ساقط کردن دولت قوام السلطنه شدند.
دكتر مصدق در صبح روز ۳۰ تير، تظاهراتى را تدارك دید كه طرفدارانش در اين تظاهرات شرکت کردند. بعد از ظهر همان روز حزب توده تظاهراتى را تدارك دید كه نزديك به يكصد هزار نفر از هواداران اين حزب به خيابان ها آمدند. کاشانی نیز که در این زمان هنوز دکتر مصدق را همراه می دید، هواداران خودرا به مقابله با نخست‌وزیری قوام السلطنه دعوت کرد. در روز ۳۰ تیر نیروهای ارتش که به خیابان‌های تهران و اطراف مجلس آمده بودند برای سرکوبی تظاهرات مردم به آنان شلیک کردند. با ادامه تظاهرات و کوشش‌ها و اعتراضات نمایندگان
طرفدار دکتر مصدق در مجلس و دیدار عده‌ای از آنها با شاه، تیراندازی قطع شد. شاه ناچار دوباره به نخست‌وزیری دکتر مصدق رضایت داد. از کشتگان ۳۰ تیر آماری در دست نیست. بیشتر آنان در گورستان ابن بابویه تهران دفن شدند. دکتر مصدق نیز وصیت کرده بود که در کنار آنان دفن شود ولی با مخالفت شاه این کار انجام نشد. مجلس بعد از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ و احیای دولت مصدق، عنوان شهید راه وطن را برای انها تصویب کرد و برای آنان درگورستان ابن بابویه تهران محوطه ای ترتیب داد. در این محوطه ۲۵ قبر وجود دارد.
@bargi_az_tarikh
☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘