☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘..۱۴ فروردین زادروز احسان یارشاطر
☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘
۱۴ فروردین زادروز احسان یارشاطر
احسان یارشاطر ( زاده ۱۴ فروردین ۱۲۹۹ همدان ) بنیانگذار مرکز مطالعات ایرانشناسی و استاد بازنشسته مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیای نیویورک است.
نامبرده همچنین بنیانگذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیکا بوده است که در دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک مستقر است و از آغاز دههٔ ۱۹۷۰ نزدیک به ۴۰ ویراستار و ۳۰۰ نویسنده از سراسر آمریکا ، اروپا و آسیا با آن همکاری داشته‌اند. یارشاطر ویراستاری سه مجلد از تاریخ ایران کمبریج را هم به عهده داشته و نویسنده شانزده جلد کتاب تاریخ ادبیات ایران است.
وی ابتدا به مدرسه آلیانس فرانسوی و بعداً به مدرسه تأیید رفت و تا کلاس دوم تحصیل کرد. در سال ۱۳۰۵ یا ۱۳۰۶ به دلیل شغل پدرش به کرمانشاه رفتند. وضع مالی پدرش خوب نبود و اجاره‌نشین بودند. پدر او که از طرفداران زبان اسپرانتو بود کمی اسپرانتو به احسان آموخت چنان‌که وقتی مادرش در سفر بود به فارسی و اسپرانتو برایش نامه نوشت. در کلاس هفتم بود که مادر و پدرش به دلیل بیماری درگذشتند. او یک خواهر و دو برادر دارد.
وی با دایی اش در تهران بزرگ شد. بعد از تمام شدن دبیرستان به دانشسرای عالی رفت و ادبیات فارسی خواند. وی در دورهٔ دکترا رساله‌ای بحث‌برانگیز داشت با این موضوع که معشوق در ادبیات ایران نمی‌تواند زن باشد. از دههٔ ۱۳۲۰ در عرصهٔ مطالعات ایرانی و ایرانشناسی فعالیت داشته‌است. بخش عمده‌ای از تحقیقات او در زمینه‌های ایران پیش از اسلام و زبانها و گویشهای ایرانی بوده‌است.
ابراهیم پورداوود ، از استادان وی ، از مشوقین وی برای مطالعهٔ ادبیات و زبان باستانی ایران بود. وی توسط بورسی از شورای فرهنگی بریتانیا در ایران به لندن رفت تا در زمینهٔ تعلیم و تربیت ادامه تحصیل بدهد ولی بعد از رسیدن به لندن نزد والتر هنینگ استاد زبانهای باستانی ایران رفت. او نزد والتر هنینگ و مری بویس زبان پهلوی را فراگرفت. در سال ۱۳۳۲ فوق لیسانس خود را تمام کرده و موضوع رساله دکترایش این بود که زبان مردم آذربایجان نه ترکی بلکه زبانی بنام تاتی بوده‌است. تاتی مربوط به روستایی در قزوین و در کمیجان استان مرکزی می‌باشد. در بازگشت به ایران به تدریس زبانهای باستانی ایران پرداخت. در همین ایام دانشگاه کلمبیای نیویورک از او دعوت به تدریس کرد. بعد از بازگشت از کلمبیا به تهران ، جای استاد محبوبش ابراهیم پورداوود به تدریس پرداخت. وی در کارنامه خود تأسیس بنگاه ترجمه و نشر کتاب برای ترجمه آثار معتبر ادبی جهانی و انتشار فصلنامه راهنمای کتاب را نیز دارد.
در سال ۱۳۳۳ به منظور ترجمه مناسب و شایسته آثار ادبی جهان ، بنگاه ترجمه و نشر کتاب را بنیان نهاد و در این راه از کمکهای اسدالله علم که در آن زمان رئیس املاک و مستغلات دربار بود نیز استفاده کرد. حوزه فعالیت این بنگاه به تدریج گسترش یافت و علاوه بر ادبیات خارجی ، مجموعه‌های متون فارسی ، ایرانشناسی ، آثار فلسفی ، ادبیات برای جوانان ، خواندنی‌های کودکان و آئینهٔ ایران و چند مجموعهٔ دیگر در آن بنگاه چاپ و منتشر شد.
در سال ۱۳۴۷ به پیشنهاد یارشاطر و با بودجه ۲ میلیون دلاری سازمان برنامه و بودجه ایران کار تدوین دانشنامه ایرانیکا آغاز شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ بودجه ایرانیکا قطع شد و ظاهرا صرف دانشنامه ایران و اسلام شد.
پس از آن با تلاشهای یارشاطر بنیاد ملی علوم انسانی آمریکا عهده‌دار هزینه‌های ایرانیکا شد. احسان یارشاطر برای تأمین هزینه‌های ایرانیکا بخشی از مجموعه آثار تاریخی خود را به ارزش ۳ میلیون دلار بفروش رساند که بعضی از این آثار اکنون در موزه متروپولیتن نیویورک هستند.
@bargi_az_tarikh
☘️☘️☘️☘️☘️☘️☘️☘️☘️☘️