‍ ☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘..۱۱ فروردین زادروز علامه قزوینی

‍ ☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘

۱۱ فروردین زادروز علامه قزوینی

( زاده ۱۱ فروردین ۱۲۵۶ تهران -- درگذشته ۶ خرداد ۱۳۲۸ تهران) ادیب و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران

او در محله دروازه قزوین تهران به دنیا آمد. پدر و اجدادش اهل قلم و فرهنگ بودند. پدر بزرگ او ملاعبدالعلی قزوینی از دانشمندان قزوین بود. پدرش ملاعبدالوهاب قزوینی معروف به «ملا آقای قزوینی» اصلاً اهل بلوک بشاریات (اکنون بخش بشاریات) بود که با کوشش شخصی صاحب مرتبه‌ای در دانش و ادب شد و به تهران آمد و در مدرسه معیرالممالک تدریس میکرد.
پدر محمد قزوینی در ۱۲۶۷ درگذشت. محمد در این زمان دوازده ساله بود و به کمک شمس‌العلما به جای پدر در تدوین نامه دانشوران شرکت کرد تا کمک معاش خانواده باشد. او صرف و نحو و فقه و کلام و حکمت را نخست نزد پدر و سپس نزد استادان دیگر مانند فضل‌اله نوری و حسن آشتیانی و محمد آملی تحصیل کرد و از محضر ادیب پیشاوری و هادی نجم‌آبادی نیز برخوردار شد. در مدرسه معیرالملک حجره‌ای گرفت و طلبه شد. زیر نظر شمس‌العلما در علوم اسلامی و هیئت و ریاضی و تاریخ و تاریخ ادب و رجال و عَروض و قافیه متبحر شد. بعد در مدرسه آلیانس تهران به فراگیری زبان فرانسه پرداخت. همچنین زبان عربی را به دوستان و آشنایان جوان خود می آموخت. فرزندان فضل‌اله نوری ضیاءالدین و میرزا هادی مدت سه سال نحو و محمدعلی فروغی و برادرش ابوالحسن فروغی از او عربی آموختند و خود به دیگر معلومات او، از جمله در زبان فرانسه، افزودند. پدر فروغی‌ها یعنی میرزا محمدحسین فروغی او را به همکاری در روزنامه تربیت تشویق کرد و با روش کار و تحقیق ادبی و تاریخی اروپاییان آشنا ساخت. به زودی شهرتی در زمینه‌های مختلف ادبی پیدا کرد و به خصوص در نحو عربی چهره‌ای شاخص شد. در تألیف بخش تاریخ اسلام در کتاب تاریخ مفصل ایران که کتاب درسی مدارس بود شرکت داشت.
وی در سال ۱۲۸۳ به دعوت برادرش که مقیم لندن بود به آنجا رفت و در آنجا با جمعی از بزرگان، از جمله ادوارد براون آشنایی یافت و بعد با سفر به پاریس و رجوع به کتابخاته ملی پاریس، به تحقیق و تصحیح چندین کتاب کهن پارسی همت گماشت.
محمد قزوینی در سال ۱۳۱۸ با توجه به مشکلاتی که اتباع خارجی مقیم در اروپا به علت بروز جنگ جهانی دوم گرفتار آن شده بودند، تصمیم به بازگشت به ایران گرفت و بعد از سی و شش سال غربت، در مهر ماه آن سال برای اقامت دایم به ایران بازگشت. در ایران نیز تمام اوقات او صرف مطالعه و تحقیق و تصحیح متون کهن می‌شد. تصحیح دیوان حافظ با همکاری قاسم غنی یادگار دورهٔ اقامت او در تهران است.
علامه محمد قزوینی در ۷۲ سالگی درگذشت و در شهرری در کنار مزار ابوالفتوح رازی دفن شد.

آثار :
تصحیح
مرزبان‌نامه
المعجم فی معاییر اشعارالعجم
چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی
تاریخ جهانگشای جوینی
دیوان حافظ
شَدالازار فی حط‌الاوزار عن زوارالمزار
سیاست‌نامه

مقالات :
بیست مقاله قزوینی ، جلد اول (به کوشش ابراهیم پورداوود) ۱۳۰۷
بیست مقاله قزوینی ، جلد دوم (به کوشش عباس اقبال آشتیانی) ۱۳۱۳

نامه‌ها و یادداشت‌ها :
نامه‌های قزوینی به تقی‌زاده ( به کوشش ایرج افشار )
یادداشت‌های قزوینی، در ۱۰ جلد ( به کوشش ایرج افشار )
مسائل پاریسیه، در ۴ جلد (به کوشش ایرج افشار و علی محمد هنر)

‎🆔 @bargi_az_tarikh

#برگی_از_تقویم_تاریخ

☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘