📚 خداوند زیباست؛ تجربه زیبایی شناختی قرآن.. ✍ نوید کرمانی / نسخه انگلیسی، چاپ اول ۲۰۱۴

#از_میان_کتاب

📚 خداوند زیباست؛ تجربه زیبایی شناختی قرآن

✍ نوید کرمانی / نسخه انگلیسی، چاپ اول ۲۰۱۴

نوشته حاضر ترجمه اي خلاصه وار از بخشي از كتاب «خداوند زيباست: تجربه زيبايي شناختي قرآن» نوشته دكتر نويد كرماني است. عنوان اين بخش «Idee und struktur» (ص ۱۶۵-۱۴۹) است كه در آن به موضوع تنگناي مترجم در انتقال معنا و بار ادبي قرآن اشاره شده است. بخش اعظم اين نوشتار به نقش زبان عربي خاص قرآن در بيان معنا و ارتباط تنگاتنگ آن با ذهن و ضمير مسلمانان، به ويژه مسلمانان عرب و تاثير موسيقايي- زيبايي شناختي آن هنگام انتقال پيام اختصاص دارد. خلاصه اين مقاله قبلاً در روزنامه آلماني «نويه سورشر سايتونگ» انتشار يافته است. نويد كرماني متولد ۱۳۴۶ شمسي در آلمان، فارغ التحصيل دكتراي اسلام شناسي از دانشگاه بن (۱۹۹۸)، نويسنده و روزنامه نگار ساكن آلمان است. از وي تاكنون ده ها مقاله و نزديك به ده كتاب در حوزه مطالعات ايران و اسلام به زبان آلماني منتشر شده است.

از زمان ابلاغ قرآن به وسيله پيامبر اكرم و طي تاريخ قرآن خواني، مسلمان ها همواره گفته اند كه قرآن در واقع نه ترجمه شدني است و نه قابل بازگويي به زبان نثر. محمدتقي شريعتي عالم ايراني مي گويد: «به دليل انتخاب كلمات زيبا است كه هيچ كلمه قرآن را نمي توان با مرادف و مشابه اش عوض كرد مگر اينكه از زيبايي لفظي يا خصوصيت معنويش كاسته شود.» و با اين اظهارات اتفاق نظري را كه تقريباً در هر زمان و مكاني بين علماي قرآن حاكم بوده بازگو مي كند. شريعتي سپس به «نظم كلمات و جمله بندي و تعبيرات خاص و در آخر به سبك و اسلوب قرآن» اشاره مي كند و تغييرناپذيري آنها را گواهي بر منشاء الهي آنها مي داند (وحي و نبوت، ص۴۲۱). اين اظهارات، هر اندازه با جدل و احتجاج ديني همراه باشد، باز هم بر شيوه بيان قرآن مبتني است و نشان دهنده درك عميق از زبان شاعرانه است. يوري م. لوتمن نشانه شناس روسي مي گويد: «فكر نويسنده در ساختار هنري خاصي تحقق مي يابد. روش هميشگي مدارس و تفكيك محتواي فكري و ويژگي هاي هنري مبتني بر تصور نادرستي از ادبيات است. گويي ادبيات نحوه بيان افكار است كه آن را هم مي توان طولاني و آراسته و هم كوتاه و ساده ابراز كرد.» سخنان لوتمن را بايد به كارشناساني گوشزد كرد كه امروزه از قرآن مطالبي به دلخواه استخراج مي كنند كه گويي با معدن سنگ سر و كار دارند. با مقايسه دو ترجمه از سوره اي مي توان حقانيت نظريه لوتمن را نشان داد. در سوره اخلاص شهادت به يگانگي خداوند در كمال ظرافت كلام بيان شده است: قل هو الله احد/ الله صمد/ لم يلد ولم يولد/ ولم يكن له كفواً احد. فريدريش روكرت شاعر آلماني اين آيات را در قرن نوزدهم ميلادي به صورت زير ترجمه كرده است:
Sprich: Gott ist Einer/ Ein ewig reiner/ Hat nicht gezeugt /und ihn gezeugt hat keiner.
روكرت در ترجمه كلمه صمد (كه بيان معناي آن دشوار است) نشان مي دهد كه در موارد ترديد حاضر است از مفهوم كلمه منحرف شود تا به ويژگي ادبي اصل وفادار بماند. اين روش او ممكن است به دلايل ديني و علمي مطرود باشد، ولي نمي توان ناديده گرفت كه او و فقط او در بين مترجمان آلمان موفق شده است زبان ابدي و شاعرانه قرآن را حفظ كند. ترجمه رودي پارت كه امروزه ترجمه معيار در زبان آلماني تلقي مي شود، نشان مي دهد كه اگر اين سوره را فقط به محتواي متن آن كاهش دهيم، چه اتفاقي مي افتد:
زSag: Er ist Gott، ein Einziger، Gott، durch und durch (er selbst) (?) (w. der Kompakte) (oder: der Nothelfer (?)، w. der، an dem man sich (mit seinen Noten und Sorgen) wendet، genauer: den man angeht?). Er hat weder gezeugt، noch ist er gezeugt worden. Und keiner ist ihm ebenburtig.س
در مورد قرآن همان صدق مي كند كه ياكوبسن درباره شعر گفته است: قرآن «ترجمه پذير» نيست و فقط «برگردان خلاقانه» آن مقدور است. سوره اي مانند اخلاص بدون تخريب ساختار آن قابل ترجمه به زبان عادي نيست. ولي بايد اذعان كرد كه با اين روش نه تنها ظرافت و گيرايي كلام، بلكه خود پيام، يا به قول لوتمن فكر نهفته در آن از ميان برمي خيزد. اشتباه است اگر مانند پارت تصور كنيم كه مترجم مي تواند براي حفظ امانت در بازگويي محتوا از قالب آن عمداً صرف نظر كند. ترجمه او درست به علت تظاهرش به دقت نه تنها بد، بلكه نادرست است زيرا تصور نادرستي را از قرآن تلقين مي كند. خواننده ترجمه پارت به هيج وجه همان محتوا را دريافت نمي كند كه در اصل آيات آمده است. تصور اينكه اطلاعات فقط از طريق محتواي پيام منتقل مي شود و قالب ادبي فقط جامه بيروني است، مبتني بر عدم درك ماهيت زبان ادبي است.

@dachstudien
🇪🇺🇩🇪

ادامه مطلب در لینک زیر:
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1131793