شکست پیمان INF و تاثیرات آن بر نظام بازدارندگی دو قطبی

شکست پیمان INF و تاثیرات آن بر نظام بازدارندگی دو قطبی

بالاخره بعد از چند ماه کشمکش بر سر خروج ایالات متحده از پیمان کنترل تسلیحاتی تسلیحات میان برد موسوم به INF به دلیل آن چه تخطی روسیه از این پیمان خوانده شد دولت ترامپ از این پیمان خارج شد . در این نوشتار به بررسی این موضوع می پردازیم
کلمات کلیدی: پیمان کنترل تسلیحات،بازدارندگی، موازنه وحشت ،معادله تهاجم - دفاع


همانطور که در خبرهای چند روز اخیر آمده است ایالات متحده به دلیل آنچه نقض پیمان از سوی روسیه خوانده شده است از پیمان تسلیحات میان برد موسوم به INF خارج شد .در پاسخ به این مسئله روسیه نیز امروز از پیمان تسلیحات میان برد خارج شد. این مسئله نظام بازدارندگی هسته ای جهانی را در هاله ای از ابهام فرو برده است چرا که نظام بازداندگی جهانی مبتنی بر دو ستون ایالات متحده و روسیه و پیمانهای کنترل تسلیحات این دو قدرت هسته ای به عنوان قدرتهای اصلی هسته ای جهانی قرار داشته و بی اعتبار شدن این پیمان اثرات مهمی را بر این نظام وارد خواهد ساخت . اما مسئله چیست و چرا ایالات متحده خود را به خروج از این پیمان ملزم میدید؟
پیمان INF و عمده ترین ویژگی های آن
این پیمان که در سال 1987 میان رونالید ریگان و میخائیل گورباچف روسای جمهوری ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی بعد از سالها مذاکره به امضا رسید برای تامین امنیت اروپا در راستای اهداف پیمان هلسینکی به منظور کاهش جو عدم اعتماد امضا شد .
در دهه 1970-80 روسها با توسعه نسل جدید موشکهای بالستیک میان برد SS-20 با قابلیت حمل چندین کلاهک موضع خود را در اروپا تقویت نمودند. در مقابل ایالات متحده و متحدان اروپایی آن با در پیش گرفتن یک استراتژی دو گانه مبنی بر وارد آوردن فشار در جهت امضا یک پیمان کنترل تسلیحات جدید و نیز استقرار موشکهای کروز زمین پایه پرشینگ II در جهت خنثی نمودن برتری روسها براآمدند.
در نهایت فشارها و مذاکرات چندساله موثر واقع شد و دو طرف با امضا پیمان INF خواهان نابودی کلیه موشکهای کروز زمین پایه و بالستیک میانبرد ( برد 500 تا 5500 کیلومتر ) در سراسر جهان شدند. گرچه این مسئله صرفا پیمانی میان دو طرف اصلی این معاهده بود اما در نهایت بسیاری از کشورهای اروپایی نیز به این پیمان پیوستند و اقدام به نابودی موشکهای میان برد خود در سراسر اروپا نمودند. آخرین کشورهایی که موشکهای میان برد خود را از میان برداشت کشور بلغارستان بود که با امضای پیمانی در سال 2002 با ایالات متحده در زمینه از میان برداشتن این موشکها اقدام نمود .
پیمان تسلیحات میان برد علاوه بر خود معاهده مشتمل بر دو پروتکل الحاقی شامل پروتکل نابودی و نیز پروتکل بازرسی و تایید می باشد که به امضا همه اطراف پیمان رسیده است .
در طول بیش از 35 سال گذشته این پیمان یکی از پایه های ثبات راهبردی در قلب اروپا محسوب می شده است . این مسئله مخصوصا برای دولتهای اروپای شرقی و مرکزی از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد چرا که این کشورها درست در نقطه تماس میان دو طرف این معاهده می باشند و هر گونه بروز بحران احتمالی در میان دو قدرت اصلی این پیمان به سادگی می تواند شهرها و مراکز جمعیتی این کشورها را زیر ضرب حملات متقابل قرار دهد .
موشکهای جدید روسی و مشکل آمریکایی
آن چه ایالات متحده را برآن داشت که از این پیمان خارج شود توسعه موشک های کروز زمین پایه 9M-729(SS-C-8) موسوم به ناواتور می باشد که مفاد این پیمان را نقض میکند . این موشک به اعتقاد متخصصین نمونه ای مشتق شده از موشک کروز دریا پایه کالیبر 3M-54(SS-N-27)و نمونه بهبود یافته ای از موشک بالستیک اسکندر KH-101 می باشد . از قابلیتهایی برخوردار است که به اعتقاد دولت آمریکا نقض آشکار پیمان INF می باشد .از جمله این قابلیتها و موشکهای جدید باید به برد آن که به صورت متوسط تا 2500 کیلومتر توسط متخصصان موسسه مطالعات راهبردی و بین المللی مستقر در لندن و نیز زمین پایه بودن و قابلیت تحرک ریلی این موشک کروز نام برد که به اعتفاد استراتژیستهای غربی نظام بازدارندگی مبتنی بر کنترل تسلیحات را زیر سئوال می برد .
این موشک که از اواسط دهه اول قرن بیست و یکم در حال توسعه می باشد نخستین تست آزمایش خود را در سال 2008 انجام داد و در سال 2014 نیز نخستین شلیک آزمایشی خود را در برد 500 کیلومتر صورت داد . بردی که در حداقل رنج برد پیمان INF قرار میگیرد . در سال 2018 روسها دو ازمایش را انجام دادند که موشک را از سکوهای ثابت و متحرک برای بردهای بالای 500 کیلومتر و زیر 500 کیلومتر تست می نمود . متخصصان کنترل موشکی آمریکایی با کنار هم قرار دادن نتایج تست های این موشک به این نتیجه رسیدند که سلاح جدید روسها قابلیت رسیدن به بردهای بیشتر تا متوسط برد 2500 کیلومتر را نیز دارا می باشند . امری که از طرف روسها رد شده است .