✅ بحران آب راه حل دارد؟!. ✍️ دکتر پویا ناظران

✅ بحران آب راه حل دارد ؟!
✍️ دکتر پویا ناظران

در نبردهای قدیم با شمشیر و نیزه می‌جنگیدند و در نبردهای قرون اخیر با توپ و باروت. سرنوشت جنگ جهانی دوم را بمب‌ اتم رقم زد و در جنگ‌های اخیر پهپادها و روبات‌ها نقش بیشتری ایفا کرده‌اند. در دهه پیش‌رو اما، طرفین جنگ همدیگر را با تشنگی خواهند کشت، دستکم در خاورمیانه. دفتر «اداره‌کننده اطلاعات ملی»، مسوولیت اداره ۱۶ نهاد امنیتی و اطلاعاتی آمریکا از جمله سی.آی.ای و ان.اس.ای را به عهده دارد.این نهاد چندی پیش گزارشی منتشر کرد که به وضعیت آب در سال ۲۰۲۵ اختصاص داشت. این گزارش حاوی نقشه‌ای از جهان است که پیام گزارش را به‌خوبی جمع‌بندی می‌کند. در این نقشه مناطقی که تا هفت، هشت سال دیگر دچار بحران خواهند شد با رنگ قرمز مشخص شده‌اند اما مناطقی که دچار بحران حاد خواهند شد به رنگ زرشکی نشان داده‌ شده‌اند. آن رنگ زرشکی از شمال هند شروع شده، پاکستان، افغانستان و ایران را دربر می‌گیرد. در گسترش به سمت غرب، این رنگ زرشکی تا مصر امتداد می‌یابد. تا هفت، هشت سال آینده بحران حاد آب گریبان‌گیر خاورمیانه خواهد شد و ایران درست در مرکز بحران قرار دارد.
در کشاورزی، آبیاری غرقابی بیشترین اتلاف آب را دارد، هم از نظر تبخیر سطحی، هم از جهت جذب در زمین.اما مرسوم‌ترین آبیاری در کشاورزی ایران غرقابی‌ است. به همین دلیل هم درحالی‌که در جهان میانگین مصرف آب ازسوی بخش کشاورزی 80 درصد است، در ایران بخش کشاورزی قریب به 95 درصد کل آب کشور را مصرف می‌کند.

صنایع آب‌بری چون فولاد باید در نقاط پرآبی چون کنار دریا احداث شوند. شاید اگر فولاد مبارکه جای دیگری بود، زاینده‌رود امروز خشک نمی‌بود. مرکز فلات ایران آنقدر خشک است که ارزش اقتصادی آب مصرف شده توسط برخی صنایع در این منطقه از ارزش افزوده آن صنایع بیشتر است. یعنی اگر قیمت آب حقیقی ‌بود، این صنایع زیان‌ده می‌شدند. در اروپا، قریب به یک سوم آب شهری از محل نشت لوله‌ها اتلاف می‌شود. با نصب سنسور در لوله‌ها و استفاده‌ از روبات‌های لوله‌نورد نشت‌یاب، اتلاف آب دربیت‌المقدس 11 درصد است که کمترین در دنیا به‌حساب می‌آید. اتلاف آب در تهران بین ۶۵ تا 75 درصد تخمین زده می‌شود.
بحران آب اما فقط با دقت در مصرف حل نمی‌شود. عرضه آب را نیز باید افزایش داد.باید افزایش عرضه آب را مهندسی کرد. تصفیه آب شور با روش‌های اسمز معکوس، یا تقطیر با انرژی خورشیدی، از روش‌های مرسوم هستند. راه دیگر افزایش عرضه آب، بازیافت آب فاضلاب شهری و آب باران جاری در خیابان‌ها برای مصارف مختلف است. یکی از کشورهای موفق در بازیافت آب اسپانیاست که یک چهارم کل آب فاضلاب و باران شهری را بازیافت می‌کند. اما در خاورمیانه هم تجربه‌ای وجود دارد. در سرزمین‌های اشغالی 85 درصد فاضلاب پس از بازیافت به مصرف کشاورزی می‌رسد و 10 درصد آن برای اطفای حریق و حفظ سلامت رودخانه‌ها استفاده می‌شود. به‌عبارت دیگر فقط 5 درصد فاضلاب بدون استفاده به دریا می‌ریزد.
راه‌اندازی صنایع تصفیه آب یا بازیافت آب، با دستور و ابلاغ و برنامه پنج‌ساله محقق نمی‌شود. برای افزایش بازده آب، انگیزه اقتصادی لازم است. انگیزه اقتصادی را بازار آزاد ایجاد می‌کند. به‌جای کارگروه و آیین‌نامه، به یک بازار آب و حقوق تعریف شده مالکیت آب نیازمندیم.

در طول هشت‌سال دفاع مقدس که عراق به پشتیبانی دنیا رو درروی ما قرار گرفت، با موشک و تانک و هواپیماهای جنگنده مورد هدف قرار می‌گرفتیم. در جنگ بعدی اما، سلاح مرگبار آب خواهد بود. به جای بمب، ما را با تشنگی هدف خواهند گرفت. ابزار دفاعی این جنگ تولید وافر آب از منابع متنوع و مصرف بهینه است، اما افزایش عرضه آب و بهینه شدن مصرف آن تنها با واقعی شدن قیمت مقدور است. شکل گرفتن بازار آب موجب کشف قیمت حقیقی آب می‌شود. وقتی قیمت حقیقی آب کشف شد، در مکان‌یابی صنایع بیشتر دقت خواهد شد تا آب باارزش تلف نشود. وقتی قیمت حقیقی آب کشف شد، نسبت به نشت لوله‌ها حساس‌تر خواهیم بود. اما از اینها مهم‌تر، وقتی قیمت حقیقی آب کشف شد، مهندسان خلاق بخشی از منابع بخش خصوصی را در مسیر تولید بهینه آب از دریا و رساندن آن به محل مصرف به‌کار خواهند گرفت. در تجهیز برای جنگ آب، درنگ جایز نیست.
به مجمع فعالان اقتصادی بپیوندید
telegram.me/esfahaneconomy