✅ما و بودجه آستان قدس!. ✍️ دکتر پویا ناظران. 📌تلخیص: مجمع فعالان اقتصادی

✅ما و بودجه آستان قدس !
✍️ دکتر پویا ناظران
📌تلخیص:مجمع فعالان اقتصادی

حتما دیدید که ردیف درآمدی بودجه ۹۸ از محل مالیات آستان قدس رضوی، صد هزار تومنه .
اما داستانی که پشت اون عدد «۱» میلیون ریال نهفته فجیع‌تر از اونیه که فکر می‌کنید.

مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد‌ ۱ های بودجه می‌گه:
«عدد ۱ یعنی اینکه نمی‌دانیم، یا مطمئن نیستیم چه قدر، یا اینکه عددی در ذهن داریم اما نمی‌خواهیم بنویسیم ... این تکنیک جالب در بودجه‌نویسی که اختصاص به ایران دارد، از چندین سال پیش در بودجه تعبیه شده و امسال به اوج خود رسیده است

هیچکدوم از ما درآمد قطعی سال آینده‌مون رو نمی‌دونیم، ولی تخمین خوبی داریم. دولت هم همینطوره. ردیف‌های درآمدی سال آینده همه تخمین هستند. ندونستن یا مطمئن نبودن، دلایل خوبی برای عدم انعکاس تخمین نیست. کمااینکه دولت در مورد بقیه ردیف‌های درآمدی هم مطمئن نیست،‌ ولی تخمینش رو منعکس می‌کنه.

اگه تخمین‌ها علمی باشند، درآمدهای بیشتر، درآمدهای کمتر رو خنثی می‌کنند و مجموع درآمد محقق خیلی تغییر نمی‌کنه. اگه هم مجموع درآمد تغییر کرد، دولت کسری رو با استقراض از بازار تامین می‌کنه. این رویه‌ همه جای دنیا معموله.

اتفاقا همین عدم اطمینان در مورد درآمدها، کسری بودجه رو اجتناب‌ناپذیر می‌کنه. تقریبا همه کشورها تو سند بودجه یک ردیف دارند که کسری بودجه رو قید می‌کنه.

اما در مورد درآمد مالیاتی آستان قدس، اگه به سازمان برنامه بگید پارسال که تخمین ۳۰ میلیارد تومنی داشتید، چرا امسال تخمین ندارید،‌ می‌گن تخمین داریم نمی‌خواهیم بنویسیم!


سازمان برنامه می‌گه اگه تخمین‌مون از مالیات آستان قدس رو بنویسیم، ولی مالیات محقق بیشتر بشه، بعد به بهونه ارقام بودجه، مبلغ بیشتر رو نمی‌دن، لذا بجای تخمین‌مون می‌نویسیم «۱». اما به دو دلیل، این عذر سازمان برنامه موجه نیست.

دلیل اول اینه که آستان قدس تنها نهادیه که برای خودش یک ردیف مالیاتی داره، در حالیکه مالیاتش می‌تونه با بقیه نهادهای حاکمیتی ادغام بشه و در یک ردیف کلی منعکس بشه.

دلیل دوم اینه که عرفاً و قانوناً عدد ۱ معنی تخمین نداشتن نمی‌ده. ۱ یعنی یک. بودجه یک سند قانونیه. هر گزاره قانونی، دارای بار حقوقیه، و رعایت این بار حقوقی گزاره‌ها، برای حفظ نظم مدنی جامعه لازمه. در کشوری که عدد «۱» در اسناد حقوقی‌ش معنی یک نده، سنگ رو سنگ بند نمی‌شه.
اینکه سازمان برنامه بگه تو بودجه «۱» معنی «یک» نمی‌ده ادعایی‌ست بی‌مبنا.

اولا، نظام حقوقی ما اینقدر سامان داره که در اون ۱ معنی یک بده.
ثانیا، «نبود تخمین» به اضافه «نبود تخمین» مساوی ۲ نیست. در حالیکه تو بودجه این «۱ها» با بقیه اعداد جمع می‌شن. یعنی هفده‌ تا ۱ی که در ردیفهای درآمدی اومده، با هم جمع شدن و ۱۷ میلیون ریال از ۴۸۰ ه.م.ت درآمد بودجه رو تشکیل می‌دن. اگه «۱» سمبلی برای تخمین نداشتن بود، نباید با بقیه اعداد جمع می‌شد.

حالا اصلا همه اینها چه اهمیتی داره؟، مالیات آستان که «جمعی-خرجیه»

مالیات «جمعی-خرجی» یعنی چی؟

یعنی وزارت اقتصاد، مالیات بنگاه‌های اقتصادی آستان قدس رو «جمع» می‌کنه، و سپس خزانه اون پول رو به حساب خود آستان قدس واریز می‌کنه تا آستان قدس «خرج» کنه. یعنی این درآمد مالیاتی، چه صدهزار تومن، چه سی میلیارد تومن، در نهایت باری از هزینه‌های دولت بر نمی‌داره. به این می‌گن مالیات «جمعی-خرجی».

مگه نه اینکه آستان قدس یک نهاد خیریه‌ست. مگه نه اینکه در بقیه دنیا هم نهادهای خیریه از مالیات معافند. چرا توقع داریم آستان مالیات بده؟

در بقیه دنیا، معافیت از مالیات دو شرط داره، و هر شرط هم سازوکاری داره:

شرط اول اینه که همه هزینه‌ها صرف امور خیریه بشه و هیچ منافع شخصی برای افراد فعال در اون موسسه نداشته باشه. سازوکار اطمینان از تحقق این شرط، الزام به انتشار صورت‌های مالیه. در همه دنیا نهادهای خیریه موظف به انتشار عمومی صورت‌های مالی‌شون هستند،

شرط دوم عدم مداخله در امور سیاسیه. منطقش ساده‌ست. می‌گن موسسه‌‌ای که نمی‌خواد در تامین هزینه‌های اداره جامعه مشارکت کنه، در تصمیم‌گیری‌ها هم نباید مداخله کنه.
سازوکار احراز این شرط اینه که هیچ یک از کارمندان یک بنیاد خیریه مجاز به نامزد شدن در انتخابات نیستند.علاوه بر اون، بنیاد خیریه مجاز به لابی برای تصویب قانون در مجلس، یا شورای شهر، یا هر نهاد عمومی دیگه نیست.

چطوره که بنیاد مستضعفان، می‌تونه صورت مالی منتشر کنه ولی آستان نمی‌تونه؟ این در حالیه که هر دو به موجب یک حکم از مالیات