✅مهم‌ترین علل مصرف‌زدگی و رواج آن به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی. *مصطفی ملکیان

✅مهم‌ترین علل مصرف‌زدگی و رواج آن به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی
*مصطفی ملکیان

✏️ به نظر من چهار علت (هر کدام به تنهایی یا مجموع تعدادی از آن‌ها) سبب رواج پدیده‌ی مصرف‌زدگی می‌شود؛ هم در سطح جهانی و هم در سطحی داخلی کشور ما:

1⃣ علت نخست آن است که اگر من به عنوان یک انسان برای زندگی خود هیچ ارزشی جز لذت‌جویی، آن هم لذت‌جویی افسارگسیخته و نه لذت‌جویی سنجیده‌ی اپیکوری پیدا نکنم و تصور کنم که هیچ وجهی از زندگی به زیستن نمی‌ارزد، مگر آنکه انسان تا می‌تواند کسب لذت کند؛ این موضوع طبعاً مرا سوق خواهد داد به سمت مصرف‌زدگی. به تعبیر دیگر، نخستین عامل رواج پدیده‌ی مصرف‌زدگی لذت‌جویی افسارگسیخته‌ی همچون آنتیستنس در یونان قدیم است، نه لذت‌جویی سنجیده‌ی اپیکور؛ چرا که لذت‌جویی در روایت آنتیستنسی خود به مصرف‌زدگی خواهد انجامید.

2⃣ علت دوم مصرف‌زدگی فقدان ارزیابی درست از عمر است. اگر من ندانم که عمر و وقت‌ام چه سرمایه‌ی عظیمی است که در اختیار من است و ندانم که چه موهبت بی‌همتا و بی‌نظیری به‌نام عمر در اختیار من نهاده شده است؛ در آن‌صورت هیچ باکی ندارم که عمر بدهم و در ازای‌اش پول بگیرم. وقتی هم که عمر دادم و در ازای‌اش پول گرفتم، یعنی نوعی حرفه‌زدگی و شغل‌زدگی پیدا کرده‌ام. حال با درآمد این حرفه و شغل (که همه‌ی زندگی مرا در خود فرو برده است)، باید کاری انجام دهم و چه کاری بهتر از مصرف برمی‌آید؟

3⃣ علت سوم مصرف‌زدگی اما چشم‌ و هم‌چشمی است. اگر من به‌لحاظ نظری مدام خود را در حال مقایسه با شما ببینم و به‌لحاظ عملی در حال مسابقه با شما باشم و فکر کنم که به‌عنوان مثال خانه شما بزرگتر از خانه من است و چون در این مسابقه خودم را با شما به عنوان یک شرکت‌کننده می‌بینم، باید بروم به سمت خرید خانه‌ای بزرگتر از خانه شما، اتومبیلی بهتر از اتومبیل شما و... . این بدان معناست که من به سمت مصرف‌زدگی کشیده می‌شوم، تنها به این دلیل که در مسابقه با شما و سایر همگنان خود عقب نمانم.

4⃣ علت چهارم مصرف‌زدگی هم آن است که وقتی مناسبات اجتماعی به‌صورتی شود که راه خلاقیت و مشارکت در فعالیت‌های جمعی را بر انسان ببندند، آن‌وقت او منحصر می‌شود به‌چیزی که به مشارکت جمعی نیاز ندارد؛ و تنها چیزی هم که به مشارکت جمعی نیاز ندارد، مصرف‌زدگی است. اگر من در جامعه‌ای زندگی کنم که نظام سیاسی حاکم بر آن جامعه، انواع ‌و اقسام مشارکت‌های جمعی را برای من آزاد گذاشته باشد، آن‌هنگام من بسته به شخصیت و منش خود در این انحناء مختلف مشارکت اجتماعی شرکت می‌کنم و از این راه خشنود می‌شوم در غیر اینصورت بازمی‌گردم به خانه‌ی خودم. در خانه هم تنها کاری که در اختیارتان است، آن است که تمتع و لذت بیشتری ببرید.

@esfahaneconomy