✅نقدی بر مطلب منتشره با عنوان «آپارتمان گاودانی». *عباس توکلی

✅نقدی بر مطلب منتشره با عنوان "آپارتمان گاودانی"
*عباس توکلی

🔹بنده بعنوان یک دانش آموختۀ اقتصاد که افتخار شاگردی دکتر ساسان در دانشگاه اصفهان را داشته ام, اگرچه با ایجاد و گسترش صنایع ساخت خودروهای سبک در کشور به دلیل فقدان مزیت نسبی مخالفم (البته در تولید خودروهای سنگین مزیت نسبی داریم) اما استدلال جناب آقای دکتر ساسان که در ظاهر به دنبال اثبات تعارضات توسعۀ بخش صنعت با توسعۀ بخش کشاورزی می باشند را نیز قبول ندارم.

🔹قاعدتاً تولید فولاد و خودرو تقابلی با تولید محصولات کشاورزی ندارد. کشورهایی مانند چین, آمریکا و برزیل, همۀ این بخشها را در کنار هم دارند. منابع به کار گرفته شده در بخش صنعت و بویژه ساخت خودرو, نمی تواند به بخش کشاورزی وارد شود و در آنجا برای تولید مورد استفاده قرار گیرد, اما در ایران این منابعِ کمیاب, می توانست در صنایع دیگری که دارای مزیت نسبی بودند به کار گرفته شود.

🔹بخش کشاورزی معمولاً در کشورهای توسعه یافته, کمترین سهم را در تولید ناخالص ملی دارد, اما بازده نسبت به مقیاس و ارزش افزودۀ این بخش(کشاورزی) در کشورهای صنعتی, قابل مقایسه با کشورهای در حال توسعه نیست. همچنین سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی, در کشورهای در حال توسعه بالاست که در واقع نشان دهندۀ پایین بودن سهم بخش صنعت و غیرصنعتی و ناکارآمد بودن تولید در این کشورهاست. از طرف دیگر, محصولات کشاورزی نیز طیف وسیعی را شامل می شوند, بنابراین توسعۀ کشاورزی, به مفهوم تولید هر نوع محصول کشاورزی نیست, کما اینکه برای تولید بسیاری از محصولات کشاورزی, در ایران مزیت نسبی وجود ندارد و منابع کمیاب و گرانی چون آب, زمین, کود و سم, به تولید محصولات کم بازده و پرهزینه اختصاص می یابد که این اتفاق, با تخصیص بهینۀ منابع در تضاد است.

🔹در واقع بخش کشاورزی در ایران به مانند خودروسازی, فقط با حمایتهای نیم بند و عمدتاً ناصحیح و بی هدف دولت است که فعال نگه داشته شده و دلیل اصلی آن نیز, سرمایه بر نبودن کشاورزی و ارزانی ظاهری نهاده های کمیابی است که با بازده کم, در فرآیند تولید غیررقابتی و غیراقتصادی در این بخش به کار گرفته می شوند. حتی در برخی موارد, صادر کردن آب خام پرارزشی که برای تولید محصولات کشاورزیِ آب بر با روش غرقابی مورد استفاده قرار می گیرد, بسیار باصرفه تر از صدور محصول نهایی است! این در حالیست که تخریب محیط زیست و نهاده های آن از قبیل آب, خاک و اقلیم برای ادامۀ تولید محصولات کشاورزی کم بازده, به یک رویه تبدیل شده است. در آذربایجان, تولید محصولات باغی به قیمت خشک شدن دریاچۀ ارومیه و در کرمان, تولید پسته به بهای خشک شدن زاینده رود تمام می شود.

🔹جالب آنکه استاد ارجمندم جناب آقای دکتر ساسان, برای تحلیل و تمثیل وضع موجودِ صنعت بیمار خودروسازی کشور, از یک مثال ناهمگون برگرفته از تولید ناکارآمد و غیربهینه در بخش کشاورزی مدد گرفته اند و در ادامه, ظاهراً توجه به بخش کشاورزی را حلال بخش عمده ای از مشکلات اقتصادی برشمرده اند!

🔹به عقیدۀ بنده زمان آن فرا رسیده است که در کشورمان به جای تمرکز بر اقتصاد مدیریت و مدیریت اقتصادی, به اقتصاد سیاسی و سیاستهای اقتصادی بپردازیم تا برخی از حاکمان کشور, هزینۀ تولید هواپیما, خودرو و گندم را بعنوان کالاهای استراتژیک, محاسبه کنند و از تحکم به اقتصاد و حرکت در مسیر لغو برجام دست بردارند و به جای آن, به فکر پیوستن به سازمان تجارت جهانی باشند تا از این طریق, اقتدار ملی و توان نظام برای مقابله با تهدیدات سخت و نرم افزایش یابد. البته همۀ این موارد, با تن دادن به مردم سالاری میسر است و ظاهراً این تنها نکته ای است که اقتصاددانان ایرانی در چهار دهۀ اخیر از تمرکز بر آن غافل مانده اند.

@esfahaneconomy