✅سوابق حذف صفر پول در ایران. ✍علی میرزاخانی

✅سوابق حذف صفر پول در ايران
✍علی میرزاخانی
@esfahaneconomy
چند روزي است كه بحث حذف يك صفر از پول ملي و تغيير واحد پول كشور از ريال به تومان مطرح شده است. البته بعضا استدلال مي شود كه تغيير واحد پول از ريال به تومان به معناي حذف صفر پول نيست اما واقعيت آن است كه با حذف يك صفر هم دقيقا همين اتفاق مي افتد. يعني يك يا چند صفر از پول حذف مي شود و اسم جديدي براي پول انتخاب مي شود كه در اين مورد خاص، چون واژه تومان بين مردم مصطلح بود دولت ترجيح داد همين واژه را به رسميت بشناسد.

در تركيه حدود ١٠ سال پيش ٦ صفر لير قديم را حذف كردند و يك لير جديد را معادل يك ميليون لير قديم منتشر كردند. تصميم اخير دولت ايران مثل اين است كه يك صفر ريال حذف و ريال جديد به اسم تومان به ارزش ١٠ ريال جايگزين واحد قبلي پول شود. درباره اينكه آيا اين تصميم درستي است يا نه، بعدا سخن خواهيم گفت اما مختصر اينكه چنين تغييري در واحد پول، هيچ اثري روي تورم و قيمتها ندارد و فقط باعث تسهيل مبادلات و عمليات حسابداري مي شود؛ اگرچه تصميمات بهتري مي شد گرفت كه بعدا به آن خواهيم پرداخت.

ظاهرا واحد پولي رايج در ايران پس از اسلام، دينار بوده است كه در خلافت بني اميه به تقليد از رومي ها يا بنا بر قولي به تقليد از ساسانيان ضرب مي شد. اين واحد پولي در عصر سلسله هاي مختلف پادشاهي به دليل تقلب حكام در كاستن از ارزش ذاتي سكه (جايگزين كردن طلاي موجود در سكه با فلزات بي ارزش) مرتبا در حال بي ارزش شدن بوده است تا زماني كه در اوايل دوره قاجار ترجيح دادند به جاي سكه هاي يك ديناري سكه هاي هزار ديناري به اسم قران ضرب كنند ( حذف سه صفر از واحد پول قبلي). ناصرالدين شاه كار را تمام كرد و اسكناس ١٠ هزار ديناري به اسم تومان منتشر كرد كه به معناي حذف چهار صفر از واحد پول قبلي يا همان دينار بود. (معناي لغوي واژه مغولي تومان همين ١٠ هزار است و منظور از يك تومان ١٠ هزار دينار معادل ١٠ قران بود). اصطلاحاتي شبيه پنج زاري يا دوزاري يادگار آن ايام است كه پنج زاري (پنج هزاري به معناي پنج هزار دينار) معادل نيم تومان ارزش داشته است.

پادشاهان قبل از قاجار هم تلاشهايي در جهت حذف صفرهاي پول كرده بودند. به عنوان مثال، قديمي ها شايد اسم ١٠ شاهي را شنيده باشند كه به معادل نيم قران يا نيم ريال اطلاق مي شد يعني ٥٠٠ دينار. شاهي را سامانيان ضرب كرده بودند معادل ٥٠ دينار تا اينكه نادرشاه سكه نادري را ضرب كرد به ارزش ١٠ شاهي يا همان ٥٠٠ دينار كه با تداوم بي ارزش شدن شاهي و نادري در دوران قاجار، قران و تومان ضرب شد. ( هنوز بين آذري زبان ها وقتي به چيز بي ارزشي مي خواهند اشاره كنند مي گويند به اندازه اُن شاهي يا ١٠ شاهي ارزش ندارد).

دينار هنوز طبق قانون پولي و بانكي واحد فرعي پول ايران است و ارزش آن معادل يك صدم ريال ( واحد اصلي) تعريف شده است واژه ريال تقريبا معني همان واژه شاهي را مي دهد كه ريشه پرتغالي دارد. اما اينكه چرا باز هم به جايي رسيديم كه نه يك صفر كه بايد چهار صفر از اسكناسهاي رايج را كم كنيم و اتفاقا در شرايط مناسب، سياست لازمي هم هست سوالي است كه
بعدا به آن خواهيم پرداخت.
به مجمع فعالان اقتصادی بپیوندید
telegram.me/esfahaneconomy