?مجمع فعالان اقتصادی یک کانال تلگرام نیست! ?پرمخاطب ترین تشکل اقتصادی ایران است که دقیق ترین پیش بینی های اقتصادی و آخرین تحلیلها را با شما به اشتراک میگذارد تماس : حامد پاک طینت @Hamedpaktinat
✅چگونه بحران ارزی درست کنیم!. ✍️رضا بوستانی. 📌تلخیص: مجمع فعالان اقتصادی
✅چگونه بحران ارزی درست کنیم !
✍️رضا بوستانی
📌تلخیص:مجمع فعالان اقتصادی
در دو ماه گذشته اقتصاد شاهد افزایش چشمگیر نرخ ارز بوده است.همچنین وقایع تاریخی همانند پدیدهای که در این ماهها تجربه شد، در تاریخ اقتصادی ایران کمسابقه نیست. به طور مثال جهش نرخها در سالهای 1390 و 1391، در مقیاسی به مراتب بزرگتر تجربه شد و سیمای بحران به خود گرفت. چرا بحرانهای ارزی مکرر در اقتصاد ایران اتفاق میافتد؟بحرانهای ارزی نتیجه اقدامات پولی است و اغلب قابل پیشبینی هستند. از اینرو تنها باید سیاستگذاران را در ایجاد چنین بحرانهایی مقصر دانست.
از دهههای دور دو فرآیند همواره حضور جدی در عرصه اقتصاد ایران داشتهاند؛ رشد عرضه پول و قیمتگذاری (سرکوب قیمتها). دولتها همواره تمایل داشتهاند مخارج خود را از طریق سادهترین راه تامین مالی کنند و این روش ساده چیزی نیست جز چاپ پول. هزینه کردن برای دولتها محبوبیت ایجاد میکند؛ هیچ شهروندی از دریافت یارانه نقدی، آموزش رایگان، بهداشت مجانی، یارانه سوخت و... آزردهخاطر نمیشود. بر عکس شهروندان هر کشوری علاقه دارند کمترین میزان مالیات را پرداخت کنند. در حالت عادی دولتها تلاش میکنند به صورت غیرمستقیم و به گونهای که شهروندان مطلع نشوند از آنها مالیات اخذ کنند. چاپ پول و ایجاد تورم فرآیندی است که دولت را برای رسیدن به اهدافش یاری میکند. دولت با چاپ پول میتواند مخارج خود را پوشش دهد و در نتیجه به تدریج سطح قیمتها در اقتصاد افزایش مییابد. افزایش سطح قیمتها باعث میشود قدرت خرید شهروندان تنزل یابد و این مالیاتی است که دولت به آهستگی بابت هزینههایش از شهروندان اخذ میکند.
با آشکار شدن تورم، دولتها سعی میکنند از شهروندان حمایت کنند و از این طریق دوباره برای خود محبوبیت ایجاد کنند. بنابراین فروشندگان و تولیدکنندگان را به دلیل افزایش قیمتها نکوهش میکنند و برای تنبیه آنها قیمتهای دستوری را بر عرضه کالاها و خدمات اعمال میکنند. اعمال قیمتهای دستوری نهتنها به کنترل تورم کمکی نمیکند بلکه بعد از مدتی خود به چالشی برای سیاستگذاران تبدیل میشود.همچنین دولتها برای کنترل نرخ ارز انگیزههای دیگری نیز دارند. ارزش پول ملی در مقایسه با دیگر پولها، معیاری از کارایی یک اقتصاد است.لذا کاهش ارزش پول ملی در مقایسه با دیگر پولها میتواند معیاری از ناکارایی در اقتصاد داخلی باشد بنابراین دولتها تلاش میکنند با حفظ نرخ ارز از نمود یافتن این چالش جلوگیری کنند.
وقتی عرضه پول زیاد میشود و تقاضای کل در اقتصاد تحریک میشود، قیمت کالاها و خدمات نیز افزایش مییابد. در یک دوره (مثلاً در یک سال) میتوان با عرضه ارز و واردات کالاهای ارزان خارجی، نرخ تورم را کاهش داد. برای کاهش تورم در دورههای بعد مجدد باید این سیاست را اجرا و ارز بیشتر را به بازار تزریق کرد. مسلماً دریافتیهای ارزی هر کشور محدود است و بعد از گذشت چند دوره این ذخایر رو به کاستی میگذارد. در این موقعیت است که نیروی کافی برای ایجاد یک بحران ارزی جدید در اقتصاد فعال شده است. پس در مجموع دو فرآیند ایجاد تورم و قیمتگذاری دستوری همواره در ایجاد بحرانهای ارزی نقش داشتهاند.
در بحران ارزی سالهای 1390 و 1391، نرخ دلار در بازار آزاد از 1120 تومان در فروردینماه 1390 به 3570 تومان در اسفندماه 1391 افزایش یافت یعنی به طور متوسط نرخ دلار در هر سال بیش از 100 درصد رشد داشته است. در سه سال قبل از 1390، نرخ رشد حجم پول 60 درصد و نرخ تورم 51 درصد بود اما در این مدت نرخ دلار تنها 20 درصد افزایش یافت. در سالهای قبل از 1390، دولت تلاش میکرد از طریق تثبیت نرخ ارز (نرخگذاری دستوری) تورم را کنترل کند و درآمدهای سرشار ارزی از محل فروش نفت با قیمت بالا در بازارهای جهانی این امکان را فراهم ساخته بود. اما شکاف ایجادشده در بازار آزاد با انتظارات عاملان اقتصادی نسبت به نرخ ارز تعادلی موجب شد فعالان اقتصادی برای خرید داراییهای ارزی به بازار ارز هجوم آورند. تحریم فروش نفت و تحریم بانک مرکزی در سال 1390 جرقهای بود که باعث رها شدن نیروهای اقتصادی نهفته در بازار شد. در این دوره بانک مرکزی تلاش کرد نرخ ارز را از طریق فروش سکه طلا و دلار در بازار کنترل کند اما بهرغم حجم عظیم منابع ارزی که در این دوره به بازار تزریق شد در نهایت نرخ ارز جهش شدیدی را تجربه کرد.
در طول سالهای 1393 تا 1395، حجم پول 40 درصد، تورم 40 درصد و نرخ دلار 22 درصد افزایش داشتهاند. عقبماندگی نرخ دلار از تورم در سالهای گذشته از همان مکانیسم تورم و سرکوب قیمت نشات گرفت و زمزمههای بازگشت تحریمها نیروهای بازار را برای ایجاد ی