مصایب و خوشی‌های اقتصادسنجی، بخش چهارم

مصایب و خوشی‌های اقتصادسنجی، بخش چهارم

پیرو سه مطلب قبل تماس زیادی از سوی دانش‌جویان عزیز مقیم ایران داشتم که سوالات خوبی مطرح می کردند. فکر کردم یک توضیح بد نباشد: وقتی صحبت از «حل معضل درون‌زایی» یا به عبارت دیگر «تفکیک علیت و هم‌بستگی و شناسایی روابط علی» می‌کنیم، الگوریتم ریاضی استانداری برای یافتن درون‌زایی (به آن شکل که مثلا برای آزمون ریشه واحد داریم) وجود ندارد و محقق باید با شهودش از مکانیسم‌های مساله احتمال درون‌زایی را بررسی کند و با خلاقیت و دانشی که از فرصت‌های موجود در مساله وجود دارد از جعبه ابزاری از انواع تکنیک‌های مختلف آن‌هایی که مناسب مساله هستند را انتخاب کند و طراحی علی انجام بدهد.

ذکر این تذکر هم مفید است که گرچه اصول این نوع تکنیک‌ها در کلاس‌های اقتصادسنجی تدریس می‌شود، معمولا تحت عنوان درس «اقتصادسنجی خرد» (Micro-econometrics)، ولی در واقع جایی که دانش‌جویان کاربرد واقعی این تکنیک‌ها را یاد می‌گیرند و کم‌کم به مساله درون‌زایی حساس شده و انواع روش‌های خلاقانه برای رفع آن را می‌آموزند، کلاس‌های درس سنجی نیست بل‌که کلاس‌های دروس حوزه «خرد کاربردی» است. یعنی دروسی مثل اقتصاد توسعه و اقتصاد نیروی کار و مالیه بنگاه و اقتصاد شهری و اقتصاد بهداشت و امثال آن. من گاها کلاس‌هایی در یک حوزه خرد (مثلا اقتصاد نیروی کار یا مالیه بنگاه امپریکال) گذرانده‌‌ام که تقریبا تمام درس در طول ترم وقف بحث در مورد مساله درون‌زایی در شرایط مختلف آن حوزه علمی و انواع و یادگیری و ارزیابی قوت/ضعف روش‌های مختلفی بود که افراد در مقالات قبلی به کار بودند.

برداشت من این است که دانش‌جویان ما در ایران، مبانی سنجی را خوب آموزش می‌بینند ولی برنامه درسی رشته اقتصاد در قدم بعدی مشکل دارد: یعنی کم‌تر کلاس درسی در حوزه‌های خرد کاربردی هست که وقت کلاس وقف بحث علیت/درون‌زایی شود و افراد به کارگیری انواع و اقسام روش‌های سنجی خبره شوند و در معرض بحث و نقد کارهای دیگران قرار بگیرند. هر چند می‌دانم که در چند سال اخیر در برخی دانش‌کده‌ها چنین دروسی (مثلا در حوزه اقتصاد توسعه مدرن) ارائه می‌شود و دانش‌جویان به خوبی با مساله آشنا می‌شوند.

تماس با نویسنده @hamed_ghoddusi
@hamedghoddusi