هر آنچه میخواهید درباره فضا و جهان بیکران بدانید. https://t.me/joinchat/AAAAAEOY4xmT6MJuvZfkBA ◆روابط عمومی و تبلیغات @valipour_aa
🌗فاصلهی سیارات و ستارهها را از زمین به چه روشی اندازه میگیرند؟... فاطمه عظیملو
🌗فاصلهی سیارات و ستارهها را از زمین به چه روشی اندازه میگیرند؟
فاطمه عظیملو
مدرس و پژوهشگر نجوم و فیزیک
همانطور که ما برای اندازهگیری فاصلهها و طولهای مختلف از ابزارهای مختلفی استفاده میکنیم مثلاً برای اندازهگیری فاصلهی دو خط روی کاغذ دفترمان از خطکش و برای اندازهگیری ارتفاع سقف از متر مهندسی و برای اندازهگیری طول جاده از کیلومترشمار استفاده میکنیم. اخترشناسان برای اندازهگیری فاصلهی اجرام نجومی مختلف روشهای متفاوتی را به کار میگیرند. برای اندازهگیری فاصلهی ماه تا زمین فضانوردان آینههایی را روی سطح ماه نصب کردهاند. با ارسال یک دسته پرتوی لیزر به سوی ماه و اندازهگیری زمان رفت و برگشت پرتو به زمین و با توجه به اینکه سرعت نور در خلاء ثابت است، فاصلهی دقیق ماه محاسبه میشود. از روی اندازهی ظاهری ماه و سیارات نزدیک (و سیارات دور در منظومهی شمسی با داشتن ابزار رصدی با قدرت تفکیک بالا) نیز میتوان فاصلهی ماه و سیارات منظومهی شمسی را یافت.
روش دیگر یافتن فاصلهی ماه و اجرام یک منظومه، استفاده از قانون سوم کپلر است که فاصلهی جسم از مرکز دوران به توان ۳ متناسب است با توان دوم دورهی تناوب گردش وضعی آن. برای اندازهگیری فاصلهی ستارهها و کهکشانها هم با توجه به این که جسم در چه محدودهی فاصلهای باشد، اخترشناسان روشهای مختلفی را استفاده میکنند برای ستارههای نزدیک، روش اختلاف منظر مناسب است. در این روش ستاره را در زمانی خاص رصد میکنند و مکان آن را نسبت به ستارههای زمینهی آسمان (ستارههای بسیار دور که ثابت به نظر میرسند) ثبت میکنند سپس شش ماه بعد که زمین در گردش به دور خورشید حدود ۳۰۰ میلیون کیلومتر جابجا شد، دوباره همین کار را تکرار میکنند. فاصلهی زاویهای این دو مکان در واقع زاویهی اختلاف منظر است و هرچه کوچکتر باشد، ستاره دورتر است (برای ستارههای بسیار دور این زاویه صفر است.)
برای یافتن فاصلهی کهکشانهای نزدیک از روش شمعهای استاندارد فاصله استفاده میکنیم. برخی از اجرام آسمانی مانند نواخترها و برخی سحابیهای سیارهنما، درخشندگی و قدر مطلق مشخصی دارند. اخترشناسان با مقایسه درخشندگی ظاهری و درخشندگی واقعی ستاره، فاصلهی آن را محاسبه میکنند. هر چه جسم دورتر باشد، درخشندگی ظاهری آن هم کمتر است. برای کهکشانهای دوردست روش هابل مناسب است. دوپلر کشف کرده بود که اگر سرعت جسمی که موج ارسال میکند نسبت سرعت موج قابلتوجه باشد، طولموجی که ناظری که نسبت به چشمهی موج متحرک است دریافت میکند با طولموج ارسال شده متفاوت است . هرچه سرعت نسبی ناظر و چشمهی موج بیشتر باشد، این اختلاف بیشتر است با این روش میتوانیم سرعت دور شدن کهکشانها را از روی تغییر طولموج نوری که از آنها دریافت میکنیم، به دست آوریم. هابل دریافت که هرچه سرعت دور شدن کهکشانی بیشتر باشد، فاصلهی آن از ما نیز بیشتر است. با این روش با رصد طولموج دریافتی از کهکشان، فاصلهی آن محاسبه میشود برای اطلاعات بیشتر و کاملتر پیشنهاد میکنم ماهنامهی نجوم شمارهی ۱۸۵ مقالهی خطکشهای فاصله را مطالعه کنید.
@keyhan_n1