‍ پیرترین گرد و غبار ستاره‎ای رصد شد. ➖➖➖➖➖➖➖➖➖

‍ پیرترین گرد و غبار ستاره‎ای رصد شد
➖➖➖➖➖➖➖➖➖

ستاره‎شناسان به کمک آلما (ALMA) توده‎ای پرجرم و درخشان از گرد و غبار ستاره‎ای در دورترین کهکشان رصد شده، شناسایی کردند که نتایج جدیدی را از تولد و مرگ ستارگان نخستین ایپک (دوره) جهان بیان می‎کند.

این کهکشانِ گرد و غبارآلود که با نام A2744_YD4 شناخته می‎شود دورترین کهکشان رصد شده در رصدخانۀ جنوبی اروپا، آرایۀ میلیمتری/ریزمیلیمتری بزرگ آتاکاما (ALMA سرواژۀ Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) در شیلی است.

کهکشان A2744_YD4 در فاصلۀ ۱۳ بیلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی پیکر تراش (حجار) و پشت گروه کهکشانی پرجرم پاندورا واقع شده و انتقال به سرخ آن ۸/۳۸ است. این کهکشان، به کمک روش عدسی گرانشی و گرانش خوشۀ پاندورا کشف شده است. برای اطمینان از درستی فاصلۀ این کهکشان، منجمان از طیف‌نگار تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانۀ جنوبی اروپا به عنوان تفنگ اشعۀ ایکس استفاده کردند. این وسیله، نور ستاره‎ها را آنالیز و مشخصاتی مانند سایز و ترکیب آن‎ها را مشخص می‌کند.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖

نور این کهکشان دویست میلیون سال پس از شکل‎گیری ستارگان آن به ما رسیده است و این یعنی ما این کهکشان را کمی پس از شکل‌گیری‎اش مشاهده می‎کنیم. نکتۀ جالب توجه آنکه، به دلیل فاصلۀ زیاد این کهکشانِ تازه کشف شده ما آن را در زمانی می‌بینیم که جهان ۶۰۰ میلیون ساله بوده است. دانشمندان تخمین می‎زنند که عمر کیهان ۱۳/۸ بیلیون سال باشد؛ بنابراین، زمانی از کیهان دیده می‌شود که تنها چهار درصد سن کنونی‎اش را داشته است.

این کهکشان تنها کهکشانِ دور رصد شده با آلما نیست، اما مقادیر زیادِ گرد و غبار موجود در این کهکشان ناشی از انفجارهای ابرنواخترهای اولیۀ عالم است. وقتی که ستارگان در انفجار ابرنواختری می‎میرند، ابری از گرد و غبار و گاز باقی می‎ماند که می‎تواند زایشگاه ستاره‌های جدید، سیارات و سایر اجرام سماوی باشد. بنابراین، زمانی که منجمان بقایای این ستارگان پیر را در کهکشان‎های دور می‎بینند با کشف بسیار هیجان‎انگیزی روبه‌رو می‎شوند. زیرا می‎توانند اطلاعات جدیدی از زمانی که نخستین ابرنواختر منفجر شد و زمانی که برای نخستین‌بار ستارگان داغ کل جهان را در نورغرق کردند، به دست آورند. گرد و غبار موجود در این کهکشان برای شکل گیری شِش میلیون خورشید کافی است و جرم کل ستاره‎های آن دو بیلیون برابر جرم خورشید است. روند رشد ستاره‎های نوزاد این کهکشان، ۲۰ برابرِ کهکشان راه شیری است. این غبارها دانه‎هایی به اندازۀ یک میلیونمِ سانتی‎مترند و از کربن، آلومینیوم و سیلیکون ساخته شده‎اند.

این کهکشان علاوه بر گرد و غبار ستاره‎ای فراوان، مقادیر فراوانی اکسیژن نیز دارد که این دورترین و از این‌رو نخستین اکسیژن عالم است.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
منابع: space و phys.org، sciencedaily
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
@n1244ss🔭