از رعیت تا امت؛ چگونه انقلاب جامعه ایران را تغییر داد.. ✍🏻 احسان منصوری

از رعیت تا امت؛ چگونه انقلاب جامعه ایران را تغییر داد

✍🏻 احسان منصوری

🔹محمد قائد انقلاب ۵۷ را غلبه روستا بر شهر می‌دانست. روستاییانی که پس از هجوم و محاصره، نهایتا در دهه ۶۰ شهر را به یک دهات بزرگ تبدیل کرده و هنوز «اهلی» نشده‌اند.
این تشبیه تحقیرآمیز نه فقط در میان برخورداران نظام پهلوی، که حتی درمیان روستاییان سابق که به واسطه انقلاب به طبقه متوسط جدید تبدیل شدند، محبوب است.

🔸برخورداران از حکومت پهلوی رفاه، منزلت اجتماعی و آزادی‌های مدنی‌شان را در سایه همایونی کسب کرده بودند. طبیعتا انقلابی که موقعیت برتر سیاسی اقتصادی آنها را سلب کرد به مثابه شورش پابرهنه‌هایی بود که به قلعه تمدن و پررونق آنها یورش آورده و زندگی‌شان را سیاه کرده بودند. این مساله به ویژه درباره سرمایه‌داران و مدیران و مقامات ارشد دولتی صادق بود. چیزی نزدیک به ۲ درصد جمعیت شاغل کشور.

🔹برای الباقی طبقات (به ویژه کارگران و کشاورزان و حاشیه‌نشینان) مساله به کل متفاوت بود. محرومان از شکوه و زرق و برق نظام پهلوی که نهایتا رعایای پادشاه به حساب می‌آمدند با وقوع انقلاب یک شبه منزلت اجتماعی‌شان متحول شد. آنها دیگر نه رعیت، که امت اسلامی بودند. حاشیه‌نشینان و مستضعفانی که به جای تحقیر، تقدیر شدند و سبک زندگی و هویتشان الگوی زیست نظام جدید شد.

🔸برای نسل جدید که از خدمات رفاهی ۳ دهه اخیر بهره برده شاید اصلا قابل درک نباشد که زندگی در سایه حکومت پهلوی یعنی چه. دولتی که ۸۰٪ درآمدش از نفت تامین می‌شد و مخارجش شامل ۳۰٪ هزینه‌های نظامی اما تنها ۱٪ هزینه‌های بهداشتی و ۲ دهم درصد تامین اجتماعی بوده. شکاف طبقاتی عمیق، ضعیف‌ترین نظام بهداشتی در میان همسایگان، بی‌سوادی ۷۰ درصد بزرگسالان کشور، رکورد مرگ و میر کودکان در خاورمیانه و جمعیت بزرگ زیر خط فقر و در عوض حاکمانی مرفه و ادعای پیوستن به پشروان قافله تمدن.

🔹گفتار انقلابی (اعم از اسلامی و چپ) ضرورت عدالت اجتماعی را سرلوحه قرار داد. مهمتر اما نیازمندی دولت و مجلس به رای و اقبال مردمی بود که به توسعه چشمگیر آموزش و پرورش، خدمات بهداشتی و تامین اجتماعی منجر شد.
طی سال‌های پس از انقلاب شکاف طبقاتی کاهش یافت، سطح سوادآموزی و دسترسی به خدمات بهداشتی رشد چشمگیر کرد و تامین اجتماعی در شرایط مطلوب‌تری قرار گرفت. همه اینها در حالی ست که کشور با انفجار جمعیت، جنگ با عراق و تحریم‌های گسترده روبرو بود.

🔸شاه در سال‌های ۵۵ و ۵۶ بیش از ۲۰ میلیارددلار درآمد نفتی داشت (بیش از ۹۰ میلیارددلار به ارزش امروز). اما جمعیت ایران ۳۵ میلیون نفر بود. این رقم با سال‌های ۸۸ و ۸۹ که اوج درآمد نفتی بود (۸۱ میلیارددلار فروش معادل ۹۳ میلیارددلار امروزی) برای جمعیتی ۷۵ میلیونی مقایسه کنید.
در سال ۵۶ شاه ۹.۴ میلیارددلار (معادل ۴۰ میلیارددلار امروز) خرج نظامی کرد. پس از انقلاب اما سهم آموزش و بهداشت و خدمات رفاهی نهایتا ۱۲ میلیارددلار برای هزینه نظامی باقی می‌گذارد درحالی که تمام متحدین سابق ایران (عربستان-آمریکا-اسرائیل) به دشمن بدل شده‌اند.

🔹انقلاب در سه زمینه افزایش مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی، توزیع عادلانه‌تر اقتصادی و دستیابی به استقلال سیاسی ایران را رو به جلو برد. و البته در آزادی اجتماعی رو به عقب.
بی جهت نیست که تبلیغات سلطنت‌طلبان عمدتا بر نمایش زنان بی‌حجاب، ساحل‌های تفریحی و زرق و برق زندگی خانواده شاه متمرکز است.

🔸نقد به تمام مصائب امروز ایران، از شکاف طبقاتی و فساد گرفته تا محدودیت‌های سیاسی، نمی‌تواند با کوربینی نسبت به تاریخ ایران همراه باشد. نقد به وضع امروز و همزمان تقدیر از گذشته، گفتاری رهایی بخش و رو به رشد نیست. صرفا کلاه‌برداری‌به قصد احیای نظام فاسد، بسته و طبقاتی گذشته‌است.
تلاشی‌ برای تبدیل دوباره ما شهروندان، به رعایای پادشاه است.

@kharmagaas