فرهاد قنبری:. خاورمیانه و ملت

فرهاد قنبری:
خاورمیانه و ملت

در اکثریت تعاریف ارائه شده، ملت به جماعتی گفته می شود که از نژاد، تاریخ، زبان و سرزمین مشترک برخوردارند و با تعلق خاطر به یکدیگر زیر لوای حکومتی واحد زندگی می کنند.
در خاورمیانه ( به استثنای ایران) دولت ملت تاریخ چندان طولانی ندارد و بسیاری از کشورهای این منطقه، محصول یک قرن اخیر هستند.
پس از ظهور و گسترش اسلام در منطقه خاورمیانه اکثریت ساکنان این سرزمین تا یک قرن پیش، تحت لوای خلافت های بنی امیه- بنی عباس- عثمانی زندگی می کردند و بیشتر از آنکه درکی از ملت داشته باشند، خود را در کلیتی به نام خلافت اسلامی یا امت اسلامی می شناختند.
به عنوان مثال درک یک شهروند عربستانی، لبنانی، عراقی و از خود به عنوان ملت عربستان، لبنان یا عراق محصول یک قرن اخیر است.
این مسئله در ایران روندی کاملا متفاوت داشته است و ایرانیان از قدیمترین ( و شاید قدیمترین) ملتی هستند که خود را در قالب یک ملت واحد می شناسند. ایرانیان حتی از پس از اشغال توسط سلوکیان، اعراب مسلمان و مغول ها نیز کلیت خود به عنوان یک ملت را حفظ کردند و با هر تلاشی برای نابودی هسته فرهنگی خود ( که آن را عامل اصلی قوام ملی خود می دانستند) ایستادگی کردند.
نهضت شعوبیه یا شاهنامه کتاب گرانقدر ایرانیان، نمونه هایی از این تلاش ها برای دفاع از کلیتی به نام ایران بوده است.
بی شک در زمانه ای که فردوسی شعر " گر ایران نباشد تن من مباد" را می سرود هیچ شهروند دیگر خاورمیانه ای درکی از خود به عنوان ملت ترک، عربستان یا لبنان نداشت.( حتی به جرات می توان گفت در اروپا هم هیچ شهروندی در آن برهه درکی از خود به عنوان کلیتی به نام فرانسه، انگلیس ، آلمان و... نداشت)

این شکل ملت سازی در کشورهای محصول تجزیه عثمانی( که نتیجه توافق استعمارگران و فاتحان جنگ جهانی اول بود) باعث شده است که مردمان این کشورها شناختی از مفهوم دولت- ملت به عنوان یک سازه مدرن و مولفه اولیه توسعه نداشته باشند و هنوز خود را قالب قوم و قبیله و امت خود تعریف کنند. ساکنان این کشورها با گذشت یک قرن هنوز درکی از ملت ندارند و مشاهده کردیم با اندک تضعیف حکومت های دیکتاتوریشان( مانند صدام ، بشار اسد، عبداله صالح) به جان هم افتاده و سرزمین خود را را نابود می کنند.
سوریه،عراق، یمن ، لبنان و فلسطین نمونه های عینی و واضح چنین شرایطی هستند.

البته در دهه ها و سالهای اخیر تلاش شده است از سوی برخی رسانه ها و دشمنان ایران در اذهان مردم اینگونه جا انداخته شود که نگاه قومی قبیله ای خود را به نگاه ملی ارجح بدانند، تا در صورت مواجه با اندک مشکلی دست به خودنابودگری دست جمعی از نوع یمنی، سوری بزنند.
@kharmagaas