در این کانال مطالبی در رابطه با فلسفه زبان نگرش ها بە مسائل زبانی زبان آموزی، تک زبانگی و چند زبانگی نشانە شناسی تحلیل گفتمان صرف و نحو و آواشناسی زباشناسی نظری و کاربردی رویکردهای زایشی، شناختی، نقشگرا .. د.میرمکری https://t.me/linguisticsacademy
یادداشت سارا سیاوشی (زبان اشارە، زبانی برای دیدن) در باور عمومی جامعه شنوایان، زبان گفتاری تنها راه ارتباط برقرار کردن و اندیشیدن
یادداشت سارا سیاوشی( زبان اشارە، زبانی برای دیدن) در باور عمومی جامعه شنوایان، زبان گفتاری تنها راه ارتباط برقرار کردن و اندیشیدن است. اما زبان اشاره ناشنوایان امکانات ارتباطی دیگری را در خود دارد. این زبان از اساس دارای ساختاری متفاوت و مستقل از زبان گفتاری است و شالودهاش را عناصر متقاوتی مثل فضا، تصویر، ایما و اشاره تشکیل میدهند. در این نوشتار، مختصری از ساختار و دستور زبان اشاره بخوانید.
زبانهای اشاره زبانهایی طبیعی هستند که زبان اصلی یا اول ناشنوایان در مناطق مختلف دنیا محسوب میشوند. گرچه هیچ تحقیق رسمیای تاکنون دربارۀ تعداد زبانهای اشارۀ دنیا منتشر نشده است، اما در تحقیقات مختلف از بیش از صد زبان اشارۀ گوناگون نام برده شده است. در این نوشتار به طور مختصر به دستور زبان اشاره ایرانی و دیگر ویژگیهای اصلی این زبان پرداخته میشود.
حرکت، فضا و اجزای صورت؛ گرامر دیداری
ویژگی مشترک زبانهای اشاره خصلت بصری-فضایی این زبانهاست. استفاده از فضای اطراف بالای تنۀ انسان در این زبانها منشأ دستور زبان است. مثلاً تطابق اغلب افعال با فاعل تنها از طریق جهت حرکت دست در فضا مشخص میشود و به این ترتیب در دو جملۀ «کتاب را به او دادم» و «کتاب را به من دادی» تنها جهت حرکت دست در اشارۀ دادن متفاوت است (در اولی حرکت دست از گوینده به سمت سوم شخص و در دومی از دوم شخص به سمت گوینده است). علاوه بر دستها حالت چهره در این زبانها نقش اساسی در دستور زبان دارد. بسیاری از اطلاعات دستوری مثل استفهام، مبتداسازی، قید و شرطیسازی از طریق حالات چشم، ابرو و لبها بیان میشوند. حرکات صورت، اجزاء اجباری دستور زبان اشاره هستند برای همین افراد شنوا وقتی به مکالمات ناشنوایان نگاه میکنند، به نظرشان میرسد که آنها در حال ابراز احساسات با صورتشان هستند، در حالیکه آنها خیلی ساده در حال ادای جملات زبان هستند و حالات صورت کارکردی شبیه نقشنماهای دستوری در زبان گفتاری دارد (نقشنماهای دستوری مانند «اگر» در جملات شرطی، یا «که» موصولی و….)
@linguisticsacademy
در زبان اشاره؛ برای نشان دادن زمان افعال نیز از امکانات فضا استفاده میشود. افعالی که هنگام ادای آنها به پشت سر گوینده اشاره شود یا اینکه اشاره از محل عادی تولیدش به سمت عقب متمایل شود، مربوط به زمان گذشتهاند. به همین ترتیب اشاراتی که از محل اشاره به سمت جلوتر متمایل شوند مفهوم آینده را میرسانند. در این حالت کمر و گردن نیز از حالت خنثی به سمت جلوی بدن متمایل میشوند.
هر چه زمان مورد نظر از زمان حال دورتر باشد، یعنی به آینده یا گذشته دورتر مربوط باشد اشاره نیز با انحراف بیشتری از محل اصلی بیان میشود. در واقع میتوان یک خط فرضی به نام «خط زمان» (تصویر ۱) را در نظر گرفت که حوزه وسط آن خط مربوط به محل طبیعی تولید اشارات یعنی جلوی بدن گوینده است. این ناحیه به زمان حال مربوط است و هرچه از این ناحیه به عقبتر یا یه جلوتر برویم به ترتیب زمان گذشته و آینده مشخص میشوند
@linguisticsacademy
بعضی به اشتباه گمان میکنند که زبانهای اشاره نمود تصویری زبانهای گفتاری هستند. مثلاً بسیاری زبان اشارۀ ایرانی را نمود تصویری فارسی میدانند. در حالیکه زبانهای اشاره زبانهایی مستقل از (و البته تحت تأثیر) زبانهای گفتاری پیرامون خود هستند و واژگان و دستور زبان خود را دارند. مثلاً بر خلاف فارسی که ترتیب کلمات آن به صورت فاعل – مفعول – فعل است، در زبان اشارۀ ایرانی ترتیب کلمات جمله بیشتر به صورت فاعل – فعل – مفعول است. مثال دیگر ترکیبات ملکی است؛ در فارسی ترتیب ترکیبات ملکی به صورت متعلق + مالک ساخته میشود: کتابِ من؛ در حالیکه در زبان اشاره این ترتیب به عکس است: من + کتاب. @linguisticsacademy
اشارات در زبان اشاره از ترکیب چهار عنصر ساخته میشوند: شکل پنجۀ دست، جهتپنجه، حرکت دست و محل دست. و هر واژه در این زبان با این چهار عنصر تعریف میشود. اگر هر کدام از این عناصر تغییر کند، یا واژه بیمعنا میشود یا معنای جدیدی میگیرد. (درست همانطور که اگر حروف یک کلمه در زبان گفتاری را عوض کنیم آن کلمه یا بی معنی میشود یا به یک کلمۀ دیگر تبدیل میشود). مثلاً در اشارۀ ایرانی دو واژۀ فحش وبدآمدن تنها در محل دست با هم تفاوت دارند. بقیۀ مؤلفههای آنها شبیه هم است.
ص۱