مفاهیم و مفهوم‌پردازی.. این بدان معناست آن بدین معنا. راهنمایی کاربردی برای نشانه‌شناسی

مفاهیم و مفهوم‌پردازی

این بدان معناست آن بدین معنا
راهنمایی کاربردی برای نشانه‌شناسی
نویسنده: شان هال
مترجم: مجتبی پردل (زیر چاپ)

آیا می‌توانید بگویید تفاوت میان درخت بلوط و درخت نارون چیست؟

انواع مختلفی از اطلاعات، و نیز مقادیر مختلفی از اطلاعات، ممکن است جوهرۀ اصلی مفاهیم ما را شکل دهند. مفاهیم «بلوط» و «نارون» را در نظر بگیرید. تصور کنید با همسایه‌ای مشغول صحبت دربارۀ درخت‌های باغچۀ خود هستیم. از این یاد می‌کنیم که در خلال سال شاخ‌وبرگ بلوط‌ها و نارون‌هایمان را زده‌ایم. احتمالاً همسایه می‌فهمد چه می‌گوییم، هرچند نتواند به‌طور قطع تشخیص دهد کدام درخت کدام است. در این مورد، اطلاعاتی که همسایه در دل مفاهیمِ «بلوط» و «نارون» رمزگذاری کرده است، از قضا اطلاعاتی صرفاً مربوط‌به مفهومی نسبتاً کلّی از درخت هستند.
حالا تصور کنید همسایۀ دومی هست که در تشخیص درخت بلوط از نارون مهارت دارد. این همسایه قادر است از روی شکل تنه، مشخصات برگ‌ها و اندازه و شکل شاخسار هرکدام از آن‌ها تفاوت میان این دو نوع درخت را تشخیص دهد. این همسایه دارای فهمی از درختان بلوط و نارون است که شامل توانایی تشخیصِ درست و صحیح می‌شود، و از همین‌رو اگرچه وی نیز همان مفاهیمِ همسایۀ اول را به‌کار می‌برد، با این‌همه مفهوم‌پردازی{*} (یا افکار) وی دربارۀ مفاهیمِ «بلوط» و «نارون» از پختگی نسبتاً بیش‌تری برخوردار است.
تصور کنید همسایۀ سومی نیز در کار است. این همسایه متخصص زیست‌شناسی است. وی می‌داند که چگونه می‌بایستی درختان مزبور را از یک‌دیگر تشخیص داد، اما وی هم‌چنین می‌داند که درخت بلوط به جنس بلوط{*} و تیرۀ راشیان{*} تعلق دارد و درخت نارون به جنس نارون{*} و تیرۀ نارونیان{*}. از آن‌جا که وی واجد دانشی علمی دربارۀ درختان بلوط و نارون است، لذا فهم وی حتی از دو همسایۀ قبلی نیز پخته‌تر است. (البته می‌بایستی به‌خاطر داشت که ممکن است کسی، بدون آن‌که ضرورتاً توانایی تشخیص درخت بلوط از نارون را داشته باشد، با این‌همه درکی کلّی از درخت بلوط و نارون داشته باشد و بتواند توصیفی زیست‌شناختی از آن‌ها به‌دست دهد. برای نمونه، شخصی که در کشوری زندگی می‌کند که در آن درخت بلوط و نارون نمی‌رویند چه‌بسا قادر به تشخیص آن‌ها از یک‌دیگر نباشد.)
اگر افراد قادرند اطلاعات مختلفی داشته باشند که در دل مفاهیمی رمزگذاری ‌شده‌اند که به‌کار می‌برند، در این‌صورت مفهوم‌پردازی‌های آنان (یا افکارشان) دربارۀ این مفاهیم عموماً متغیر خواهد بود. هم از این‌رو است که چه‌بسا افراد عادی، باغبان‌ها و زیست‌شناسان افکار، و نیز تفسیرهای، یک‌سره متفاوتی دربارۀ درختان بلوط و نارون دارند، هرچند ممکن است با استفاده از مفاهیمی یکسان با یک‌دیگر صحبت کنند.