گزارشی از برگزاری دومین سمپوزیوم رسم‌الخط کردی و روند تصویب یکی از حروف خاص زبان کردی جنوبی در این سمپوزیوم

گزارشي از برگزاري دومين سمپوزيوم رسم‌الخط كردي و روند تصويب يكي از حروف خاص زبان كردي جنوبي در اين سمپوزيوم
• ظاهر سارايي

دومين سمپوزيوم رسم‌الخط كردي در دانشگاه كردستان برگزار گرديد
اين سمپوزيوم در روزهاي 22 و 23 آذر ماه 1396 در شهر سنندج و در محل دانشگاه كردستان و به همت بخش زبان و ادبيات كردي دانشگاه كردستان و با مدیریت دكتر بهروز چمن‌آرا، استاد زبان و ادبيات كردي آن دانشگاه تشكيل شد.
هدف از برگزاري اين نشست‌ها بررسي انتقادي و علمي و زبان‌شناختي رسم‌الخط كردي بود تا ضعف‌ها و دشواري‌ها و كژتابي‌ها و كژخواني‌هاي آن شناخته شده و پيشنهادهايي در رفع نواقص ارائه گردد و البته رسم‌الخطي معياري براي نوشتن متون كردي پيشنهاد شود.
در اولين سمپوزيوم كه بهار سال جاري و در همان محل برگزار گرديد، قرار بر اين شد كه نمايندگان زبان كُردي جنوبي، براي سمپوزيوم آتي، واج‌ها و آواهاي اين شاخه‌ي زباني كردي را به شيوه‌اي علمي معرفي كنند و واج‌هاي خاص آن را مورد بررسي و تحليل قرار دهند تا در صورت موافقت، جزء حروف رسم‌الخط كردي قرار گيرند. به همين خاطر، دكتر پاليزبان به نمايندگي از گروه شاخه‌ي زباني كردي جنوبي، واج‌ها و آواهاي اين زبان را معرفي كرد و به واج‌ها و آواهاي خاص ومشخصا واج «ۊ» اشاره نمود و با ذكر جفت‌كمينه‌هاي متعدد بيان داشت كه اين حرف جزء واج‌هاست و لذا بايد در رسم‌الخط كردي مورد استفاده قرار گيرد.
@linguisticsacademy
حاضران و منتقدان نيز دلايل خود له يا عليه اين نظر بيان داشتند و نهايتاً مقرر گرديد نظر به مميز معني بودن، و اثبات اين خصيصه در جفت‌هاي كمينه‌ي كلمات بسيط و وجود شواهد متعدد، از اين پس در نوشتن زبان كردي جنوبي و يا استفاده از اين گويش در زبان كردي، از اين حرف استفاده شود و متعاقب اين تصميم، بعضي از فرهنگ‌نويسان حاضر در جلسه، بر استفاده‌ي از آن در تدوين فرهنگ‌نامه‌هايشان تاكيد كردند.
با اين مقدمات، واج «ۊ» با لاتين‌نگاشت «Ü» به عنوان يكي ازمصوت‌هاي زبان كردي مورد استفاده در شاخه‌ي كردي جنوبي و البته بعضي از نقاط ديگر كردزبان مصوب گرديد. لازم به توضيح است كه اين حرف، علاوه بر نمايندگي مصوت «Ü»، واج صامت «Ẅ» را نيز نمايندگي مي‌كند. به اين معني كه گاه مصوت نيست و در جايگاه صامت قرار مي‌گيرد، مثل آنچه در كلمات «ئه‌ۊ» (او) يا «تاۊ» (نام درختي) ديده مي‌شود.
@linguisticsacademy
در ادامه‌ي اين نشست‌ها كه تا ظهر روز پنج‌شنبه 23 آذر به درازا كشيد، ديگر ويژگي‌هاي خاص زبان كردي جنوبي نيز مورد بحث قرار گرفت كه ادامه‌ي آن به جلسات بعدي موكول گرديد.
باري، رسم‌الخط كردي جنوبي براي نشان دادن صامت و مصوت پركاربرد «ۊ» ناگزير از داشتن حرفي خاص است و ما پيشاپيش اين حرف را در متون كردي استفاده مي‌كرديم كه تصويب آن در اين سمپوزيوم راه را براي استفاده‌ي گسترده‌تر آن در زبان كردي فراهم مي‌سازد. اهميت مسئله، زماني بيشتر قابل درك است كه بدانيم استان‌هاي ايلام و كرمانشاه و بخشي از استان كردستان نظير ليلاخ و قروه و بيجار در ايران، و مندلي وخانقين در كشور عراق داراي اين واج هستند و چنانچه زبانشان را بخواهند مكتوب كنند، لاجرم مي‌بايست از اين نشانه استفاده نمايند؛ چرا كه كلماتي مانند «خۊن»، «بۊ» به معناي جغد، «هۊل» به معناي طلايي و ده‌ها نمونه‌ي ديگر تنها از اين طريق است كه به دقت نوشته مي‌شود.
بعضي از اهل قلم ايلام، پيشتر، بعضاً از نشانه‌ي«ۆ» استفاده مي‌كردند كه خطاي فاحش است، چرا كه در رسم‌الخط كردي، همين نشانه براي واج مشخص ديگري استفاده شده است و استفاده‌ي از آن منجر به كژخواني‌هاي بسيار مي‌شود.
اميد است، اهل قلم ايلام و كرمانشاه، نظر به كارايي اين واج و پشتوانه‌ي علمي و زبان‌شناختي آن و تصويب آن در مجمعي كه بزرگان و برجستگان زبان كردي در آن حضور داشته‌اند، به صورت يك‌دست و هماهنگ از اين حرف براي نوشتن واج موصوف استفاده كنند.