📝اولین بودجه در ایران که کشته داد!

📝اولین بودجه در ایران که کشته داد!

✅سابقه نخستین بودجه رسمی که در تاریخ ایران تدوین شده، به حدود 100 سال قبل و دوره دوم قانونگذاری در کشور برمی‌گردد زمانی که صنیع‌الدوله وزیر دارایی وقت، آن را در سال 1289 هجری شمسی و با استناد به بندهای 18 و 20 قانون اساسی مصوب سال 1285 شمسی، نوشت و در آن برای اولین بار درآمدها و هزینه‌های دولت در سند واحد درج شده بود.

✅صنیع‌الدوله که نخستین‌بار کارخانه‌ نساجی را در ایران دایر کرده بود و طرح راه‌اندازی راه‌آهن سراسری را پیشنهاد کرد در مقدمه جالب نخستین بودجه ایران درباره ضرورت بودجه نویسی و خارج کردن دخل و خرج عمومی از دست شاه و قرار دادن آن در دست نمایندگان مردم توضیحات مبسوطی ‌داده بود. او بودجه‌اش را براساس اصول فنی و در حالی تنظیم کرده بود که به درآمدهای نفتی اتکایی نداشت و در آن "اصل وحدت" بودجه رعایت شده بود.

✅صنیع‌الدوله به هنگام بردن این بودجه برای تصویب به ضرب گلوله یک تبعه گرجی مقابل در مجلس ترور شد و به قتل رسید و اندکی پس از آن هم کابینه مستوفی‌الممالک - که صنیع‌الدوله وزیر دارایی‌اش بود - منحل شد. با این حال نمایندگان وقت مجلس به این بودجه رای مثبت دادند تا بودجه خونین صنیع‌الدوله راهبرد دخل و خرج‌ یکساله کشور باشد.

✅صنیع‌الدوله هدایت که در نخستین دوره مجلس بر کرسی ریاست تکیه زده بود به عنوان وزیر مالیه کابینه مستوفی‌الممالک این بودجه را تنظیم کرده بود که درآمدهای آن 14 میلیون و 116 هزار و 600 تومان و هزینه‌های آن 14 میلیون و 618 هزار تومان برآورد شده بود و نکته جالب توجه اینکه نخستین بودجه ایران نیز کسری داشته که میزان آن 500 هزار تومان بوده است. عمده‌ترین بخش درآمد آن را هم مالیات بخش کشاورزی تشکیل می‌داد.

✅روش بودجه‌نویسی صنیع‌الدوله تا سال 1320 که درآمدهای نفتی به بودجه تزریق شد ادامه پیدا کرد و پس از آن به صورت دیگری تدوین شد. جانشین آمریکایی صنیع‌الدوله، مورگان شوستر نیز که بعد از او به ایران آمد تا در کسوت خزانه‌دار کل کشور و مسوول تنظیم بودجه عمومی، وظیفه ترسیم برنامه‌های کوتاه‌مدت کشور را برعهده بگیرد، پس از 8 ماه ایران را ترک کرد و پس از او هم برنارد بلژیکی مسوول امور گمرکات کشور با استفاده از اختیارات شوستر در راس مالیه عمومی ایران قرار گرفت. او چهار سال در این سمت باقی ماند و پس از آن جای خویش را به میلیسپوی آمریکایی سپرد.

🔹اقتصاد در گذر زمان:
@m_ali_mokhtari