تحلیلی بر اقتصاد از نگاه تاریخ و بهترین تحلیل های اقتصادی تماس با مدیر کانال: @Mokhtari_Ali
◀️ حقالسکوت دولت به بانکها.. ✍دکتر فرشاد فاطمی
◀️ حقالسكوت دولت به بانكها
✍دکتر فرشاد فاطمی
✔️ «در نظام بانکی همتي جدی برای اصلاح دیده نمیشود ... برخی مواقع آدمی شک میکند که سیاستمداران ابعاد بحران را آنگونه که باید درک کردهاند یا خیر». اینها بخشی از سخنان اقتصاددانی است که دکترای خود را از دانشگاه کالج لندن اخذ کرده است. سیدفرشاد فاطمی استادیار دانشكده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف است. او امید چندانی به جانگرفتن پیکر نحیف نظام بانکداری ایران ندارد. به همین دلیل است که وقتی از اوضاع و آینده بانکداری در ایران میپرسم، با تردید به آینده بانکداری ایران نگاه میکند و میگوید: «با این روند حاکم، بدون شک در آینده یک بحران بانکی پیشروی ما قرار خواهد گرفت». از سوی دیگر دخالتهای ناصواب بانک مرکزی در عموم دولتها، از سوی هر کارشناس اقتصادی مورد نکوهش قرار میگیرد. فاطمی نیز از جمله افرادی است که بر شیوه نظارتی بانک مرکزی بر بانکها نقد دارد. از نظر او بانک مرکزی بهخوبی بر فعالیتهای بانکداری نظارت نداشته است، بنابراين بانکهای کشور آهسته شرایط سلامت خود را از دست دادند. سیدفرشاد فاطمی معتقد است اصلاح نظام بانکداری کشور یک پروژه طولانی است که دولت باید هزینه آن را تقبل کند. این مدرس دانشگاه معتقد است برای اصلاح و اعمال این پروژه باید از تجربیات دیگر کشورها نیز استفاده کرد. با این اوصاف و با توجه به روال حاکم بر نظام تصمیمگیری حاکم بر بانکها آیا امید به اصلاح هست؟ آیا باید منتظر یک بحران گسترده باشیم؟ چه مسائلی در بهوجودآمدن این رخداد نقش داشته است؟ اینها بخشی از سؤالاتی است که فرشاد فاطمی به آنها پاسخ میدهد.
✔️ به نظر میآید که کلا سیاستمداران در ایران درباره «بانک» کجفهمی دارند. این کجفهمیها در برخی دولتها بیشتر بوده و در برخی دولتها کمتر. وقتی عدهای فکر میکنند که با ٤٤ هزار میلیارد برداشت از منابع بانک مرکزی میتوان مسکن مهر ساخت، یا اینکه با منابع بانکهای خصوصی و دولتی که مستقیما اضافه برداشت از بانک مرکزی دارند، میتوان واردات گندم داشت، در هر دو حالت دچار اشتباه هستیم. یک خطا در زمان احمدینژاد است و خطای دیگر در زمان روحانی. این دو خطا هر دو به یک اندازه اشتباه است؛ منتها ابعاد آن فرق میکند. یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر؛ بههرحال هر دو تصمیم به نظام بانکی کشور لطمه میزند. وقتی مقامات رسمی بانک مرکزی در جلسه سیاستگذاری پولی رسما افتخار میکنند که پنج هزار میلیارد تومان تأمین مالی صورت گرفته تا گندم خریداري شود – آنهم با قیمتهایی بهمراتب بیش از قیمت جهانی – این یعنی یک خطای بزرگ سیاستگذاری در نظام بانکی. این تصمیمگیری (تأمین مالی برای واردات گندم) در اوج مشکلات نظام بانکی صورت میگیرد. ابعاد خسارتی که احمدینژاد به نظام بانکی وارد کرد هرچند خیلی بزرگ است؛ اما دیگر دولتها نیز چنین اشتباهاتی را داشتهاند؛ هر چند در مقیاسي کوچکتر.
✔️ حرکتهای مثبتی در این دوره صورت گرفته است؛ منتها متأسفانه آنچنان کند بوده که نمیتوان شمیم خوشی را از اینکه نظام بانکی به سرمنزل مقصود برسد، حس کرد. قدمهای اولیهای در این دوره برداشته شده است ولی متأسفانه سرعتش خیلی کند بوده است. بالاخره، اینکه استانداردهای همگام با IFRS را انجام دادهاند، اقدام خوبی بوده ولی نتوانستهاند فشار دولت را بر منابع بانکی حل کنند. درباره بانک مرکزی نیز باید گفت بانک مرکزی حداقل در زمینه اخیر IFRS، اهتمام کمی انجام داده است که امیدواریم بهتر شود.
✔️ در این هیچ شکی نیست که نظام قانونگذاری ما واقعا نیاز به اصلاحات اساسی دارد. واقعیت این است که وقتی یک لایحه از سمت دولت تدوین میشود که بهزعم دولت منسجم است و در مجلس یکسری مواد و تبصرههای آن تغییر میکند، انجام تغییرات این لایحه از سوی مجلس، واقعا یک اشکال اساسی است. منتها این رویداد، محتوای بحث ما نیست. خیلی مواقع پیشنهادهایی از سوی دولت ارائه میشود که آن پیشنهاد از نظر ساختار درونی متناقض است؛ چراکه مقداری از آن را وزارتخانه «الف» تدوین کرده و مقدار دیگر آن به وسیله وزارتخانه «ب» چیده شده است که با دقت نظر گاه میبینیم این دو پیشنهاد تبایناتی دارند.
تصمیمات باید طوری اخذ شود که در راستای اجرای بلندمدت، دولتهای دیگر نتوانند در آنها دست ببرند و آنها را تغییر دهند. باید نخبگان سیاسی و اقتصادی و نمایندههای مجلس، توافق کنند یک مشکل واحد در کشور داریم و راهحل آن مشکل هم با این «برنامه و تصمیم خاص» است. مشکل ما این است که پیشبرد برنامههای سیاسی ما برنامهمحور نیست؛ بلکه فردمحور است. بنابراین آن فرد میگوید مردم به من رأی دادهاند و نه به برنامه و د