☄اقتصاد رفتاری اعتیاد و چاقی: چرا افراد انتخاب‌های زیانبار می‌کنند؟.. ✍شهرام حشمت

☄اقتصاد رفتاری اعتیاد و چاقی: چرا افراد انتخاب های زیانبار می کنند؟

✍شهرام حشمت
دانشیار اقتصاد سلامت و رفتاری در دانشگاه ایلینویز

📄توضیح درباره نویسنده: یکی از ایرانیان کمتر شناخته شده دکتر شهرام حشمت دانشیار دانشگاه ایلینویز است که از صاحب نظران اقتصاد رفتاری و اثرات آن بر اقتصاد سلامت است وی تالیفات زیادی در این زمینه دارد که کتاب "اعتیاد از منظر اقتصاد رفتاری" از مهم ترین تالیفات وی به شمار می رود. یادداشت جالب زیر از وی توسط امیر شاملویی به فارسی برگردانده شده است. توصیه می کنم این یادداشت جالب را از دست ندهید:


🔹اقتصاد رفتاری اعتیاد چارچوبی برای درک اشتباهات و خطاهای افراد ارائه می‌دهد. این رشته جدید بینشی از روانشناسی و اقتصاد را فراهم آورده و برخی آگاهی‌های ارزشمند در مورد افرادی که در جهت دستیابی به بهترین و بالاترین منافع خود عمل نمی‌کنند، ایجاد می‌کند. اقتصاد رفتاری در مقابل رویکرد سنتی که تحت عنوان مدل انتخاب عقلایی شناخته می‌شود، پدیدار شده است.

🔹در مدل‌های سنتی فرض بر این است که شخص عقلایی به درستی مزایا و هزینه‌ها را سنجش کرده و بهترین انتخاب‌ها را برای خویش محاسبه کرده و نسبت به انجام آن تصمیم می‌گیرد. همچنین انتظار می‌رود که فرد عقلایی سلایق خود را بداند (هم سلایق فعلی و هم آینده) و هرگز بین دو خواسته متناقض گرفتار نشود.
🔹همچنین طبق فروض سنتی فرد کنترل کاملی بر خود داشته و می‌تواند فشارهای وارده بر خود را که ممکن است از دستیابی وی به اهداف بلندمدتش مانع شوند، محدود کند. اقتصاد سنتی از این فروض برای پیش‌بینی رفتار انسان واقعی بهره می‌گیرد. توصیه سیاستی استانداردی که از این طریق ناشی می‌شود، این است که فرض کنیم انسان‌ها انتخاب‌های فراوانی دارند و اجازه دهیم یکی از آنها را که فکر می‌کنند بهترین است (با کمترین دخالت دولت) انتخاب کنند.

🔹برعکس، اقتصاد رفتاری نشان می‌دهد که انسان‌های واقعی به این طریق عمل نمی‌کنند. افراد در کنترل بر خود مشکلات زیادی دارند. آنان عمیقا به دلایل مختلفی تحت تاثیر قرار گرفته و اغلب نسبت به آنچه در سال بعد یا حتی فردای خود می‌پسندند، ایده درستی ندارند. اقتصاد رفتاری تلاش می‌کند این تفاوت‌ها را درک کرده و بیشتر مانند یک درمانگر در راهنمایی افراد به سوی رفتارهای سالم و تصحیح خطاهای شناختی آنان عمل می‌کند. تمرکز بر خطاها نیز راه‌هایی را نشان می‌دهد که چگونه سیاست‌گذاران ممکن است محیط‌ها را دوباره بازسازی کنند تا انتخاب‌های بهتر را تسهیل نمایند.

🔹یک مفهوم کلیدی در اقتصاد رفتاری این است که پاداش‌هایی (پاداش رفتاری یا همان لذت و مطلوبیت) که به تاخیر می‌افتند، توسط افراد چگونه ارزش‌گذاری می‌شوند. تاخیر در پاداش‌ها (لذت‌ها و مطلوبیت) به معنی این است که وقتی تحقق آنها به تعویق می‌افتد، ارزش حال آنها کاهش می‌یابد. این تصمیمات یک بعد زمان دارند به این معنی که بین مزایا و هزینه‌هایی که در زمان‌های مختلف رخ می‌دهند، سنجش می‌کنند. چنین انتخاب‌هایی در زندگی ما همواره رخ می‌دهند، از تصمیمات روزانه گرفته تا آن دسته از تصمیماتی که پیامدهای آنها می‌تواند تمام طول عمر ادامه داشته باشد، مانند پس‌انداز برای بازنشستگی، آموزش، تحصیل و ازدواج.

🔹مفهوم انتخاب در زمان اصل ارزشمندی را برای تبیین سلیقه بشر برای لذت‌های آنی (مانند اعتیادهای گوناگون و تعویق افتادن لذت‌ها) فراهم می‌آورد. مشکل اصلی با رفتارهای اعتیادگونه این است که هزینه‌های آن در آینده معلوم می‌شوند، در حالی که لذت‌های آن در زمان حال رخ می‌دهند.