بعد از هیتلر همه‌ی آلمان درک کردند که او چه بلایی بر سر کشور و زیربناهای آن آورده است …

بعد از هیتلر همه ی آلمان درک کردند که او چه بلایی بر سر کشور و زیربناهای آن آورده است...

اما یک چیز نابودشده هم بود که فقط ما روشنفکران آن را می فهمیدیم

و آن خیانت هیتلر به "کلمات" بود.
خیلی از کلمات شریف دیگر معانی خودشان را از دست داده بودند،
پوچ شده بودند، مسخره شده بودند، عوضی شده بودند، اشغال شده بودند.

کلماتی مانند آزادی ، آگاهی ، پیشرفت ، عدالت!"


هاینریش بل/آدم، کجا بودی؟ (۱۹۵۱)