📢نکاتی درباره خط طرح در داستان

📢نکاتی درباره خط طرح در داستان
@matikandastan

فرحناز علیزاده: ◀شما به عنوان نویسنده برای نگارش داستان کوتاه بهتر است مشخص کنید، داستان شما از کجا، در چه مکان و گرانیگاهی آغاز می­ شود؛ شخصیت اصلی شما چه کسی است و در چه زمان و مکانی به لحاظ تقویمی و تاریخی و حتی موقعیتی قرار می­گیرد.حادثه اصلی متن شما چیست و اینکه شما به عنوان نویسنده قصد دارید چگونه حوادث داستانی را چینش کنید. اینکه قرار است از چه بگویید( درونمایه یا مضمون یا محتوای اثر)آن را چگونه بگویید(فرم. تکنیک) تا به فرجام برسد. شما با مشخص کردن نکات گفته شده، طرح یک داستان کوتاه را تقریبا می­ سازید. می­ گویم تقریبا چون هنوز اول راه برای ساخت خط طرح یک رمان هستیم.

◀پس خط طرح چگونگی گسترش موضوع، نحوه پرداخت و مهندسی اثر است؛ خط طرح؛ مشخص کردن سیر داستان، چیدن و آرایش کلام به همراه چینش هنرمندانه از عناصر داستانی در قالب های متفاوت ادبی( داستان کوتاه، بلندو رمان) است.نحوه برخورد نویسنده به موضوع و انتخاب او در وضعیت، موقعیت و گرانیگاه داستانی است.مشخص کردن شخصیت اصلی و فرعی، فضا، زمان، مکان ،تعلیق متن، علت و معلول حوادث و چگونه به سرانجام رساندن قصه داستان است.

◀در خط طرح نویسنده آنچه را که از سوژه برایش مهم است مکتوب می کند؛ در کنار تشریح شخصیت و حادثه اصلی و فرعی به روابط علت و معلولی اثر، روابط بین شخصیت ها و خصوصیات شخصیت اصلی و فرعی توجه می کند.در طرح نویسنده به نحوه تحول فکری، عقیدتی و یا سرنوشتی شخصیت ها، به فصل بندی برای بیان این تحول و چگونگی آن اهمیت می دهد. چیدنمان اطلاعات از گذشته شخصیت ،در کنار روایت حال اکنون شخصیت درکنار یکدیگر از نکات مهم دیگر در خط طرح است تا خواننده هم از ماجرا و گره حال و هم از پیشینه و گذشته شخصیت برای همسویی بیشتر با او آگاه باشد.

◀در طرح کامل نویسنده حتی به تکه کلام ها، لحن و خصوصیات گاه دوگانه شخصیت ؛ ایدئولوژی و جهان بینی او نیز توجه دارد به اینکه شخصیت چه می خواهد و اعمال کلی او برای رسیدن به هدفش چیست. نویسنده ماهر در شروع کار حتی ساختار و سبک نوشتار را نیز برای خودش مشخص می کند؛ اینکه قصد دارد در چه ژانری بنویسد و ساختار روایت را خطی، غیر خطی،اسطوره ای و یا دوار در نظر بگیرد. در طرح یک رمان نویسنده میتواند بامشخص کردن سر فصل ها وگنجاندن اطلاعات لازم در هر فصل به صحنه بندی و ترتیب بندی بیان رویداد ها توجه داشته باشد. در یک کلام و به طور خلاصه میتوان گفت خط طرح، یک مهندسی کامل قبل از نوشتار اثر است.

◀بینش و ذوق نویسنده در نحوه پرداخت داستان است و انتخاب خط طرح دقیق و حساب شده است که شما را به عنوان خواننده و یا شنونده وادار می کند تا از متن یا روایتی لذت ببرید و نسبت به روایت دیگر خنثی تر عمل کنید.

◀شما به عنوان روایتگر یک رخداد بیرونی بهتر است با یافتن بهترین راه نقل حوادث به گونه­ای که هم باور پذیر باشد و هم تعلیق و کشش و انتظار را برای خواننده یا شنونده به همراه داشته باشد، درنظر بگیرید؛ تادر طی روند روایتِ وقایع و حرکت شخصیت­ها برای رسیدن به هدفشان بهترین و لذت بخش ترین شیوه روایت را پیش روی مخاطب قرار دهید تا او تا انتهای صحبت و روایت باشما همراه و همسو باشد.

◀با داشتن خط طرح و مسیر مشخص وکلی داستان؛ نویسنده به بیراهه نمی رود و راه درست در نوشتار را انتخاب می کند. در این حالت نویسنده دچار اطناب گوی یا ایجاز مخل نمی شود. با کمک خط طرح نویسنده می داند کجا و چگونه به بیان روحیات درونی شخصیت بپردازد و کجا به وقوع حوادت تا داستان دچار کند خوانی یا تند خوان صرف نشود و تناسب بین روایت و توصیف درنظر گرفته شود. نویسنده با داشتن طرح مشخص از آغاز، میانه و پایان در داستان شروع به چیدمان کلمات می کند تا بهره بهتری از نوشتار ببرد.

◀طرح داستان، نوعی قاب بندی و نقشمایه است كه وقایع و رویدادهای پیاپی را كه قانون علت و معلولی در آن مستتر باشد در برمی گیرد. طرح، چارچوب داستان را شكل می دهد و ساختار كنش ها و حوادث داستانی را براساس نظمی خاص و به كمك شخصیت ها پی می ریزد.پس در طرح، علت وقوع كنش ها حتماً باید قید شود. باید به سایر عناصر داستانی مانند كشمكش، حالت تعلیق، درونمایه، حادثه و زمان توجه كرد.

◀برخی از متخصصان، طرح را قابل فهم ترین عنصر داستان تلقی كرده اند و بعضی دیگر آن را نقشه روند وقایع رمان و مهندسی اثر قبل از نوشتار. (منبع: ماهنامه انشا و نویسندگی، شماره ٧۶)
@matikandastan