📒سبک و زبان در نقد ادبی. ✒راجر فاولر. ✏مریم مشرف

📒سبك و زبان در نقد ادبي
✒راجر فاولر
✏مريم مشرف

@matikandastan

با آنکه کتاب های بسیاری در زمینه‏ ی نقد ادبی و سبک شناسی از منظرهای مختلف به چاپ رسیده است هنوز به آثاری که درک عمیقتری از رویکرد زبانی به متن در اختیار ما بگذارد احساس نیاز می‌شود. بسیاری از دیدگاه های نقدی که در سال های اخیر معرفی شده ریشه در نظریات مربوط به سبک‌شناسی و نقد زبانشناختی دارد ولی هنوز اثری که پیوستگی زنجیره‌وار این دیدگاه ها را نشان بدهد و مراحل بسط نظری آن‌ها را روشن سازد در اختیار نداریم. جامعه‌ی ادبی ما شیفتگی عجیبی نسبت به امر جدید نشان می‌دهد، تا حدی که گاه فراموش می‌شود جدیدترین چیز لزوماً بهترین نیست و بدون شناخت ریشه‌ها و مراحل تکوینِ نظریات نمی‌توان به درستی از آنها بهره برد. این کتاب دربرگیرنده‌ی نکات و ریزه‌کاری های دقیق و فنی است، بنابراین لازم است با حوصله خوانده شود زیرا به کار سرگرمی نمی‌آید.
نویسنده ی کتاب، راجر فاولر (1999-1939) برای خواننده¬ی ایرانی نامی آشناست. فاولر استاد ادبیات و نیز زبانشناس بود. او معرفت زنده و پهناور ادبی خود را با دقت نظرهای فنی علم زبانشناسی پیوند زد و در طول سال ها تدریس دانشگاهی نگاهی عمیق و موشکافانه به‌دست آورد و تجاربی پربار به دانش خود افزود. او به سبب آثارش در زمینه‏ی سبک‌شناسی و نقد زبان شناختی شهرت دارد. به ویژه نظریه‌ای که در مورد «سبک ذهن» مطرح و معرفی کرد توانست در بررسی‌های ادبی راهکاری مهم و مؤثر باشد. از دیگر نوآوری های او می‌توان به معرفی مفهوم «توانمندی ارتباط» اشاره کرد، مفهومی که فاولر در قیاس با «توانمندی زبانی» چامسکی و «توانمندی ادبی» کالر و در تکمیل آنها مطرح ساخته است. فاولر ضمن استخراج بهترین عصاره‏ی دیدگاه های نقدی، محدودیت های موجود در آنها را به‌روشنی می‌دید و به شاگردانش گوشزد می‌کرد. در این کتاب او به معرفی همه‏ی دیدگاه های انتقادی زبان محور و روشن ساختن نقاط قوّت و ضعف آنها پرداخته و ارتباط آنها با یکدیگر را به صورت نظام‌مند نمایش داده است. فاولر از نظریات مایکل هلیدی استفاده کرده است ولی چنانکه خود می‌گوید آرای او را به ویژه در مواردی که بیش از حد در محدوده‏ی مصطلحات خشک زبانشناختی است به رنگ و بوی ادبیات درآورده است. در پایان هر فصل فهرستی از منابع شایسته‏ی مطالعه آورده شده که برای تکمیل مطالب مربوط به آن فصل، بسیار سودمند شمرده می‌شود.

@matikandastan