‌سازی … «بل» یکی از پیشوندهای زبان فارسی است که همیشه قبل از اسم می‌آید و معنی کثرت و مبالغه دارد و به‌تنهایی به‌کار نمی‌رود

#دستورزبان #واژه‌سازی
#مشتق #مرکب #وند #پیشوند

«بُل» یکی از پیشوندهای زبان فارسی است که همیشه قبل از اسم می‌آید و معنی کثرت و مبالغه دارد و به‌تنهایی به‌کار نمی‌رود. پاره‌ای از اهل لغت بل را کوتاه‌شدهٔ «ابو ‌+ ال» عربی می‌دانند که مثلاً در کلمات ابوالقاسم، ابوالفضل و... به‌کار می‌رود؛ درحالی‌که این پیشوند فارسی است و در گذشته در کلمات زیادی به‌کار می‌رفته است. ریشهٔ بل در سنسکریت، بهلوله به‌معنی بسیار است و با واژه پُلی (poly) یونانی به‌معنی چند، چندین و بسیار از یک بنیاد است. بل با پُر بی‌مناسبت نیست.

از کلمات ساخته‌شده با این پیشوند می‌توان به کلمات زیر اشاره کرد:
بلهوس: بسیار هوسناک [هوسباز]
بلغنده: توده، روی هم نهاده
بلکامه: مشتاق، دلگرم
بلغاک: پرآشوب و پرغوغا
بلفضول: صاحب فضل فراوان
بلعجب: تردست، شعبده‌باز
بلکنجک: بسیار طرفه، بسیار خنده‌دار

کلمات بوالعجب و بوالهوس و بوالفضول باید به‌صورت بلعجب و بلهوس و بلفضول نوشته شود.

ناصر نیکوبخت، مبانی درست‌نویسی زبان فارسی معیار، تهران: چشمه، ۱۳۹۳، ص۱۰۳و۱۰۴. #گزیدهٔ افسانه دهکامه
@virastaran @dehkameh