قیمت کتاب گران نیست. آیا واقعا کتاب در ایران گران است؟

قیمت کتاب گران نیست
دوستی در «راهک» گزارشی منتشر کرده بود و یکی از علل عمدۀ کاهش تیراژ کتاب در ایران را گرانی قیمت کتاب اعلام کرده بود. آیا واقعاً کتاب در ایران گران است؟
من اقتصاددان نیستم. ولی بگذارید مثالی بیاورم. یکی دو ماه پیش کتاب جدید خانم هارپر لی، «برو دیده‌بانی بگمار»، در هفتۀ اول انتشار خود در آمریکا و کاناد بیش از یک میلیون نسخه فروش کرد. یعنی از هر سیصد و پنجاه نفر یک نفر این کتاب را خریدند. در روزهای اخیر ترجمه فارسی این کتاب در ایران منتشر شده. اگر قرار باشد از هر سیصد و پنجاه ایرانی یک نفر این کتاب را بخرد، تیراژ این کتاب در ایران باید 220 هزار نسخه باشد. ولی می‌دانیم که حداکثر 2200 نسخه است. یعنی در ایران مردم صد برابر کمتر از آمریکا خریدار این کتاب هستند. چرا؟ آیا قیمت کتاب بالاست؟ بررسی می‌کنیم.
قیمت کتاب خانم هارپرلی در آمریکا در آغاز 28 دلار بود. هر آمریکایی با درآمد ماهانه خود حداکثر می‌توانست 120 نسخه از این کتاب را بخرد (با فرض اینکه متوسط درآمد ماهانه هر آمریکایی حدود 3400 دلار باشد).
قیمت ترجمه فارسی کتاب خانم هارپرلی در ایران 17500 تومان است. یعنی طبقه متوسط ایرانی هم می‌تواند با درآمد ماهانه خود 120 نسخه از این کتاب را بخرد (با فرض اینکه میانگین درآمد خانواده‌های طبقۀ متوسط ایرانی حدود 2 میلیون و 100 هزار تومان باشد). پس قیمت کتاب در ایران با احتساب قدرت خرید تقریباً همان قیمتی است که در آمریکا وجود دارد. با این حساب، چرا مردم ایران صد برابر کمتر از مردم آمریکا و کانادا خریدار این کتاب هستند؟
علت هر چه هست، به عقیدۀ من به قیمت کتاب ربطی ندارد. توجه کنید که من در اینجا قدرت خرید را هم در نظر گرفتم. در حالی که مردم ایران بیشتر کالاها را، بدون در نظر گرفتن قدرت خرید، با همان قیمت اروپا و آمریکا و بلکه در مواردی با قیمت خیلی بیشتر از اروپا و آمریکا خرید می‌کنند. مثلاً یک گوشی گلکسی جی‌سون در بازار آمریکا حدود 300 دلار است. در ایران هم به همین قیمت است و مردم با همین قیمت آن را می‌خرند. یک گوشی آیفون شش معمولی در بازار آمریکا حدود 700 دلار است. در ایران هم مردم 700 دلار و بلکه بیشتر برای آن هزینه می‌کنند. ولی در مورد کتاب این طور نیست. قیمت کتاب خانم هارپر لی در آمریکا 28 دلار و در ایران 5 دلار است. ولی باز هم تعداد خریداران این کتاب صد برابر کمتر از آمریکا و کانادا هستند.

مجتبی عبدالله نژاد