غلامحسین ساعدی

غلامحسین ساعدی
۱۳دی‌ماه سال‌روز تولد غلامحسین ساعدی و یادی از او.

غلامحسین ساعدی در ۱۳۱۴ در تبریز دیده به جهان گشود. هنگامی که در دبیرستان مشغول به تحصیل بود اولین داستان‌هایش در هفته‌نامه دانش‌آموز چاپ شد، هم‌چنین داستان بلندی به نام از پانیفتاده‌ها نوشت که مجله کبوتر صلح آن را به چاپ رسانید. دوران دانشجویی ساعدی در تبریز با فعالیت‌های سیاسی و شرکت در جنبش‌های دانشجویی و آشنایی و دوستی با افرادی چون صمد بهرنگی همراه بود. وی در همین دوران نوشتن داستان کوتاه را نیز با جدیت بیشتر پیگیری کرد.

داستان‌های «شکایت» و «غیوران شب» و نمایش نامه «سایه‌های شب» حاصل آن دوره کاری او است. او هم چنین در همین زمان مجموعه داستان کوتاه «شب نشینی باشکوه» را در تبریز منتشر کرد و نمایش نامه «کلاته گل» را نیز به صورت مخفی در تهران به چاپ رساند او با نام مستعار گوهر مراد بیشتر آثار نمایشی خود را به چاپ سپرد.

ساعدی با چوب بدست‌های ورزیل، بهترین بابای دنیا، تک نگاری اهل هوا، پنج نمایشنامه از انقلاب مشروطیت، پرورابندان، دیکته و زاویه و آی با کلاه! آی بی‌کلاه، و چندین نمایشنامه دیگری که نوشت، وارد دنیای تئا‌تر ایران شد و نمایشنامه‌های او هنوز هم از بهترین نمایشنامه‌هایی هستند که از لحاظ ساختار و گفتگو به فارسی نوشته شده‌اند. او همراه بهرام بیضایی و اکبر رادی و نویسندگان دیگری چون علی نصیریان، رحیم خیاوی، بهمن فرسی، عباس جوانمرد، بیژن مفید، آربی اوانسیان، عباس نعلبندیان، اسماعیل خلج و... تئا‌تر ایران را در سال‌های ۴۰–۵۰ دگرگون کرد.

ساعدی در دانشگاه‌های تبریز و تهران پزشکی و روان‌پزشکی خواند. با درک خاصی از شخصیت‌های روان‌پریش و آشفته‌ذهن و کشف درد‌ها و آسیب‌های روحی آنان، توانست به خوبی از این کاراکتر‌ها درداستان‌های خود بهره گیرد. فضای داستان‌ها و نمایشنامه‌هایش آکنده از درهم‌آمیختگی کابوس و واقعیت است که فضایی وهمناک به آثارش می‌دهد. چهره انسانی ساعدی به اندازه چهره ادبی و هنری او درخشان ثبت شده است.

خاطرات فراوانی از دوستان و نزدیکان او نقل شده که ویژگی‌هایی انسانی و اخلاقی ساعدی یاد کرده‌اند. او هم در حرفه و تخصص پزشکی‌اش در پی دریافتن و درمان درد مردم بود.

آثار او دستمایه برخی از بهترین فیلم‌های بلند سینمای ایران قرار گرفته است، که از جملهٔ آن‌ها می‌توان فیلم‌ «گاو» ساخته داریوش مهرجویی (۱۳۴۸) را نام برد.

#دوشنبه#انتشارات_نگاه